Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Statusteoriidominacjiprzestrzennej
21
wrazzeswoimiszkołaminaukowymiprzyczynilisięwistotnym
stopniudonaturalizacjipaństwanarodowego.Wepoceprzedno-
woczesnejwnaukachspołecznychkluczowąrolęogrywałydyscy-
plinytakiejaketnografia,antropologiaigeografia.Wswojejpier-
wotnejwersjisłużyłyimperiomwdokumentowaniu,atymsamym
kontrolowaniuobszarówkolonii.Wprzeciwieństwiedo„naukno-
woczesnych”,w„naukachimperialnych”miejsceprzestrzenibyło
wdalszymciąguważne,gdyżparadygmatimperiumniezakła-
dałkulturowejhomogenizacji.Dopieroznadejściemepokinowo-
czesnościdoszłodoutożsamieniahomogenizacjizracjonalizacją.
Wtymparadygmaciepaństwonarodowejakomaszynahomoge-
nizująca,podporządkowującaprzestrzeńośrodkowicentralnemu,
wytwarzałoprostypodziałcentrum–peryferie,wktórymprzestrzeń
zuniformizowana(zwykleroztaczającasięwokółcentrumwłaści-
wegoiośrodkówcentralnychniższychrzędów)stopniowoogarnia-
łacałąprzestrzeńpaństwa,ograniczającobszaryperyferyjnestawia-
jącemniejszylubwiększyopórprocesomunifikacyjnym.Peryferie
owebyływyspami,gdzieobowiązywałajeszczelogikaterytorial-
na,amiejscapozostawałynaznaczoneswojąspecyfiką,unikalną
historiąiniepowtarzalnymkolorytem.Teprzednowoczesneobsza-
rybyłyjednakskazanenapowolnyzanikzgodnieznieubłaganąlo-
gikąpostępuidyfuzjiracjonalności.Takawizjazałamałasięwraz
zkryzysemprojektumodernistycznego,któryzarównooznaczał
odejścieodpolitycznejideinieuchronnejunifikacjijakokluczowe-
gowarunkumodernizacji,jakizmieniłsposóbpostrzeganiaświata
społecznego.Przełompostmodernistycznyprzyniósłrównieżodej-
ścieodtezyo„śmiercigeografii”,boprzestrzeńokazałasięznów
złożonąmozaikąspecyficznychmiejsc,regionówiinnychjedno-
stekprzestrzennychounikatowejspecyfice.JohnAgnewwswojej
książceHegemony.TheNewShapeofGlobalPower(Agnew2005)
argumentował,iżostatniedekadytopowrótdoepokiimperial-
nejUSA,choćwnowymwydaniu.Wjegoprzekonaniuobecnym
celemamerykańskiejpolitykiniejestnarzuceniedominacjiteryto-
rialnejanibudowaimperiumwtradycyjnymznaczeniutegosłowa.
Współcześniepolitykadominacjiopierasięnanarzędziachnacisku
politycznego,aprzedewszystkimpropagowaniuamerykańskiej
kulturymasowejkonsumpcjiiamerykańskiegomodeluekonomicz-
