Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ztym,couznajązasłuszne.Mimoże,jaktwierdziPenelhum,biskup
Butlerbywawnauczaniuwanglojęzycznymkręguakademickim
nazywany„Kantemdlaubogich”albo„Kantembezłez”10,tonie
mawjegoteoriimoralnejpróbybudowaniauniwersalnejteorii
normatywnej,którąmoglibystosowaćludziewodróżnianiuwłaściwych
iniewłaściwychczynów.
Butlerautylitaryzm
WtekścieButlerajestjednakwidocznapewnateorianormatywna.
Dostrzegaonbowiemkoincydencjędążeniadoszczęściaiczynów
dobrychmoralnie.
„Popierwszejestoczywiste,żenicniemożebyćważniejszedla
ludzkościalboinnegostworzenianiższczęście.Jesttozatemwszystko,
oczymmożnagłosić,żejakakolwiekosobawścisłymsensiemoże
miećdotegoprawo.Niemożemyzatem
byćwinniżadnemu
człowiekowiniczego
ponadto,bywspomagaćiwspieraćjego
szczęściezgodnieznaszymizdolnościami.Azatemskłonnośćiwysiłek
nakierowanynaczynieniedobrawszystkim,zktórymimamy
doczynieniawstopniuisposobiezgodnymizróżnymirelacjami,
wjakichznimisięznajdujemy,jestwypełnieniemwszelkich
zobowiązań,którymwobecnichpodlegamy”11.Możnapowiedzieć,
żetowzasadzietezautylitaryzmu.Możnaprzytoczyćteżinne
sformułowaniawróżnychkazaniach.Wtekścieposzczególnychkazań
pojawiająsięteżsformułowaniautylitaryzmunegatywnego.
Szczególniewkazaniuszóstym
Owspółczuciu
Butlerpokazuje,
żeczęstoskuteczniejszejestraczejzmniejszaniecierpienianiż
sprawianieprzyjemnościiżebyćmożeobowiązekczłowiekależy
wzmniejszaniucierpień,anietworzeniu„pozytywnejprzyjemności”.
WtychsamychrozważaniachbiskupDurhamzauważateżmożliwość
porównywaniacierpieniaiprzyjemności,anawetrozważa,kto
odczuwaterzeczysilniejiwjakichokolicznościach12,cotakżejest
charakterystycznedlakoncepcjiutylitarystycznych.Jesttojedno
zpierwszychujęćwfilozofii,wktórychocenadziałaniajestwpewien
sposóbpowiązanazliczeniemwywołanejprzeztodziałaniesumy
szczęściaicierpienia.
Butlerjednakdostrzegasłabośćludzkichmożliwościpercepcji,
poznaniaiocenyprzyszłychskutków,atakżeniedoskonałośćnaszego
działania,któreniezależyściśleodnaszegorozumu.Dlategowyraźnie
wskazuje,żeoceniepodlegająintencje,anieskutkidziałania,chociaż
wświeciewystępujedalekoidącakoincydencjaszczęściaidobra.
WedługButlerazaplanowane,aleniezrealizowane,morderstwonie
różnisięniczympodwzględemmoralnymoddokonanegomorderstwa,
każdyczynmaswojąwartośćmoralnąniezależnieodrzeczywistych
skutków.
Butlerdostrzega,żetazbieżnośćnaszegoszczęścia,interesu
własnego,życzliwościwobecbliźnichmożebyćspowodowanatym,
żefaktycznietoBógjestutylitarystą,ponieważbędącwszechmocny
