Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nychwskazówek,takniezbędnychwsytuacjiczłowiekawpotrzebie(eg-
zystencjalnej,społecznej,zdrowotnejlubzawodowej).Siłaiwartościowość
podejściasalutogenetycznegoumiejscowionajestwpostrzeganiuchoroby,
dysfunkcjilubproblemuczłowiekanakontinuumokreślonejwartościoraz
diagnoziepozytywnej,czyliposzukiwaniuzasobówwewnętrznychize-
wnętrznych,którepomogłybyczłowiekowiwrozwiązaniujegoproblemu
zdrowotnegoiżyciowego(Pasikowski2000,s.8-10).
Salutogeneza,wprzeciwieństwiedopatogenezy,koncentrujesięnaczyn-
nikachprowadzącychdozdrowia,stanuwellness,czylizadowoleniaisatys-
fakcjizwłasnegożycia.Zdrowieujmowanejestnietylkojakobrakchoroby,
alepozytywnystanpsychiki,umożliwiającyosobiezadowalającedlaniej
funkcjonowanie,nawetprzywystępującejchorobiefzycznejlubzaburzeniu
psychicznym.Antonovskywswoichpracachwielokrotniestawiapytanie:
dlaczegoludzie,mimożepodlegająoddziaływaniomwielustresorów(pato-
genów),zachowujązdrowie,awprzypadkujegozałamaniaszybkodozdro-
wiapowracają?Jaktosiędzieje,żemimowielupatogenównakontinuum
zdrowiaichorobyprzesuwająsięcorazbardziejwkierunkuzdrowia,rozwo-
juiwellness?Dlategoteż,podstawowąróżnicąmiędzysalutogeneząapodej-
ściempatogenetycznymjestto,żetapierwszaanalizujemocnestrony,zasoby
człowieka,aniejegodefcyty,objawyijednostkichorobowe.Teoriapoczucia
koherencjikoncentrujesięnatym,coumożliwiaosobieskuteczneradzenie
sobiezarównozwłasnymstresem,negatywnymiemocjami,jakiprzeciwnoś-
ciamilosu,tragicznymiitraumatycznymiwydarzeniami.Wpróbiezrozu-
mieniasytuacjiżyciowejczłowiekaanalizowanyjestjegokontekstżyciowy,
jegozasobyosoboweiśrodowiskowe,któreumożliwiłymuradzeniesobiedo
tejporyzróżnorodnymiwymogamiżyciowymi.Wparadygmaciesalutoge-
netycznymistotnejestpytanie,dlaczegoosoba,któradotejporyefektywnie
radziłasobiezwymogamiżyciowymi,potrzebujeterazdodatkowegowspar-
cia.Dlaczegoterazwymogiżyciagenerująniekorzystnenapięcieiobniżają
poziomzdrowia(Lindström,Eriksson2005).
Salutogenezazakłada,żetypowymdlaczłowiekastanemjestdynamicz-
ny,chwiejnybrakrównowagi(Antonovsky2005,s.24;Heszen,Sęk2007,
s.77).Paradygmattenujmujeczłowiekajakoistotęaktywną,któradzięki
wewnętrznymkompetencjomodpowiedniooceniaiinterpretujewyzwania,
przeszkodyiskuteczniepotrafnaniezareagować.Dziękiwysokiemupo-
czuciukoherencji(SOC)osobapotrafadekwatnieradzićsobiewsytuacjach
nowych,trudnychikonfliktowych.Niskipoziompoczuciakoherencjipowo-
dujedużąpodatnośćnastres,chorobęorazniedostosowaniedowymogów
życia.Wartozaznaczyć,żeAntonovskywciekawysposóbinterpretujezja-
wiskostresu.Wpodejściusalutogenetycznymsamasytuacjastresowa,brak
gotowejreakcjinawyzwanieinapięciepsychiczneznimzwiązaneniejest
19
