Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
ROZDZIAŁ1.POMIAR
Jaksięmierzyróżnerzeczy?
Poznajemyfizykę,uczącsięmierzyćróżnewielkościfizyczne.Sątomię-
dzyinnymi:długość,czas,masa,temperatura,ciśnienieinatężenieprądu
elektrycznego.
Każdąwielkośćfizycznąmierzymywjejjednostkach,porównującmie-
rzonąwielkośćzewzorcem.Jednostkatonazwamiarydanejwielkości
—naprzykładjednostkądługościjestmetr(oznaczenie:m).wzorzec
zawieradokładniejedną(1,0)jednostkęwielkości.Jakdowieszsięnieba-
wem,wzorzecmetra,któregodługośćwynosidokładnie1,0m,todroga
przebytaprzezświatłowpróżniwpewnymokreślonymułamkusekundy.
Jednostkęijejwzorzecmożemywybrać,jaknamsiętylkopodoba.Dobrze
jednakzrobićtotak,abywszyscynaukowcyzgadzalisię,żejesttowybór
rozsądnyiużyteczny.
Gdyjużwybierzemywzorzec,powiedzmydługości,musimyuzgodnić
metodyporównywaniaznimwszelkichmożliwychdługości—promienia
atomuwodoru,rozstawuosideskorolkiczyodległościgwiazdyodZiemi.
Jednąztakichmetodmożebyćużycielinijki,stanowiącejwprzybliżeniu
wzorzecdługości.Jednakczęstomusimykorzystaćzmetodpośrednich.
Zapomocąlinijkiniedasięzmierzyćnaprzykładpromieniaatomuczy
odległościdogwiazdy.
Jednostkipodstawowe.wielkościfizycznychjesttakwiele,żemusimy
jejakośuporządkować.Naszczęście,niewszystkiesąniezależneodsie-
bie—naprzykładprędkośćtostosunekdługościdoczasu.Możnawięc
wybrać—namocyumowymiędzynarodowej—niezbytdużąliczbęwiel-
kościfizycznych,międzyinnymidługośćiczas,itylkodlanichustalić
wzorce,awszystkieinnewielkościfizycznewyrażaćprzeztewielkości
podstawoweiichwzorce(wzorcewielkościpodstawowych).Naprzykład
prędkośćwyrażamyprzezdługośćiczas,stosującprzytymwzorcewiel-
kościpodstawowych.
wzorcewielkościpodstawowychpowinnybyćłatwodostępneinie-
zmienne.Jeślizawzorzecdługościprzyjmiemyodległośćnosaodpalca
wskazującegowyciągniętejręki,tobędzietozpewnościąwzorzecłatwo
dostępnydlakażdego,aleoczywiściejegowartośćbędzieinnadlaróżnych
osób.Pomiarywnauceitechnicewymagającorazwiększejdokładności,
dlategoteżbardzoistotnajestniezmiennośćwzorca.wielewysiłkuwkłada
sięwto,abykopiewzorcówpodstawowychbyłydostępnedlakażdego,kto
ichpotrzebuje.
MiędzynarodowyUkładJednostek
Tabela1010Niektórejednostki
podstawoweSI
Nazwa
jednostki
Symbol
jednostki
wielkość
długość
czas
masa
metr
sekunda
kilogram
m
s
kg
wroku1971,naXIVKonferencjiOgólnejds.Miariwagdokonanowy-
borusiedmiupodstawowychwielkościfizycznych,tworzącwtensposób
MiędzynarodowyUkładJednostek,nazywanyukłademSI,odskrótujego
nazwywjęzykufrancuskim.wtabeli1.1podanonazwyjednostekdługo-
ści,masyiczasu—trzechwielkościpodstawowych,którymibędziemysię
zajmowaćwpoczątkowychrozdziałachpodręcznika.Jednostkitezdefinio-
wanotak,abyichwartościbyłybliskiepojęciawiększościludzi.
Zapomocątychjednostekpodstawowychdefiniujemywielejednostek
pochodnychukładuSI.NaprzykładjednostkęmocywukładzieSI,czyli
