Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
ROZDZIAŁ1.POMIAR
Podstawowefakty
•
Kilogramjestzdefiniowanyzapomocąwzorcawykonanego
zplatynyiiryduprzechowywanegowpobliżuParyża.Dopo-
miarówmasatomówstosujesięzwykleatomowąjednostkę
masyokreślonązapomocąmasyatomuwęgla-12.
•
Gęstośćsubstancji
P
jesttomasajednostkowejobjętościtej
substancji:
P=
m
V
.
Masa
Rys01030Międzynarodowywzorzecmasy
1kgwpostaciwykonanegozplatyny
iiryduwalcaowysokościiśrednicy
podstawyrównej3,9cm(dzięki
uprzejmościBureauInternationaldesPoids
etMesures,przedrukzazgodąBIPM)
Tabela1050wybranemasy
(wprzybliżeniu)
Masa
[kg]
Obiekt
1·1053
2·1041
2·1030
7·1022
5·1015
1·1012
7·107
5·103
3·1013
7·10110
5·10117
4·10125
2·10127
9·10131
znanywszechświat
naszaGalaktyka
Słońce
Księżyc
planetoidaEros
niewielkagóra
transatlantyk
słoń
winogrono
ziarnkokurzu
cząsteczkapenicyliny
atomuranu
proton
elektron
Wzorzeckilograma
wzorcemmasywukładzieSIjestprzechowywanywMiędzynarodowym
BiurzeMiariwagpodParyżemwaleczplatynyiirydu(rys.1.3),któremu,
namocyumowymiędzynarodowej,przypisujesięmasęjednegokilograma.
Dokładnejegokopieznajdująsięwlaboratoriachwzorcówwinnychkra-
jach,dziękiczemumasydowolnychciałmożnaporównaćzkopiąwzorca
zapomocąwagi.wtabeli1.5podanoróżneprzykładymasywyrażonej
wkilogramach,różniącesięodsiebiewskrajnymprzypadkuoponad83
rzędywielkości.
wStanachZjednoczonychkopiawzorcakilogramaprzechowywana
jestwpodziemiachInstytutuNIST.wyjmujesięjąstamtąd—nieczęściej
niżraznarok—abysprawdzićmasyjejkopiiwtórnych,używanychwin-
nychlaboratoriachamerykańskich.Odroku1889dwarazyprzewożonoją
doFrancji,wceluporównaniazewzorcempierwotnym.
Innywzorzecmasy
Masyatomówmogąbyćporównywanezesobąznaczniedokładniejniżze
wzorcemkilograma.Ztegowzględumamyteżinnywzorzecmasy.Jest
nimatomwęgla-12,któremunamocyumowymiędzynarodowejprzypi-
sanomasę12atomowychjednostekmasy(symbol:u).Dwiejednostki
masyzwiązanesązesobąwnastępującysposób:
1u=176605402·10127kg7
(1.7)
przyczymdokładnośćczynnikaliczbowegowynosi±10nadwóchostat-
nichmiejscachdziesiętnych.Naukowcysądziśwstaniewyznaczaćdo-
świadczalniemasyróżnychatomówwstosunkudomasyatomuwęgla-12
zbardzodobrądokładnością,jednaknieudałosiędotychczasporównać
ichrówniedokładniezmasąjednostkibliższejcodziennychpomiarów,tzn.
kilograma.
Gęstość
GęstośćP(małaliteragreckaro)jestrównamasiejednostkowejobjętości
substancji:
P=
m
V
.
(1.8)
Gęstośćwyrażasięzwyklewkilogramachnametrsześciennylubgramach
nacentymetrsześcienny.Gęstośćwody(1gramnacentymetrsześcienny)
służyczęstojakogęstośćporównawcza.Gęstośćświeżegośnieguwynosi
około10%gęstościwody,aplatynamagęstośćokoło21razywiększąniż
woda.
