Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Wstęp
działało.Wchodziłowpustemiejscapovinteligenckichzłudzeniach”ivmieszczań-
skiejmoralności”89.
Perswazyjnycharaktersocrealizmusprawiał,żedziełosztukimiałoprzede
wszystkimwychowywać.Dotyczyłotonietylkoliteraturydladzieciimłodzie-
ży,predestynowanejdopedagogizowania,lecz-przedewszystkim-adreso-
wanejdodorosłegoodbiorcy.Samozaśwychowanie(niezależnieodwiekowej
grupydocelowychczytelników)utożsamianozupolitycznieniemdziełasztuki90.
Miałoonobowiemstaćsięwykładniąoficjalnejideologii91.WtymceluPZPR
89K.Brandys,Nierzeczywistość,Warszawa1981,s.58-59.
90Osobnąkwestiąpozostajerelacjamiędzywskazywanątuprawidłowościąaobo-
wiązującymiówcześniekoncepcjamipedagogicznymiiandragogicznymioraz-co
szczególnieistotne-koncepcjamiszkolnegopoznawaniadziełaliterackiego.Jesttoza-
gadnienieodrębne-pozostającewkręguzainteresowańpograniczahistoriidydaktyki
polonistycznej,pedagogikiisocjologii-toteżjedyniesygnalizujemyjetutaj.
91Szczególnymwyrazemtendencjidoupolitycznieniadziełasztukizdająsięsło-
waWandyJakubowskiejzlistudoWładysławaSokorskiegozdnia26listopada1949r.:
vUważamfilmogeneraleŚwierczewskimzamóji»FilmuPolskiego«obowiązekpo-
lityczny”(AAN,KCPZPR,sygn.237/XVIII-33,k.41).Film,będącymediumtreści
kulturyocharakterzerozrywkowym,mawtymwypadkuodgrywaćrolęideologicznej
wykładnioficjalnegożyciorysuKarolaŚwierczewskiego.Cointeresujące,tendencję
dozideologizowaniaaktulekturymożnazauważyćnietylkowodniesieniudoodbior-
cóworóżnychkompetencjachczytelniczych,leczrównieżtych,którzydopierostawali
sięnimiwtrakcieszerokozakrojonychuprogulatpięćdziesiątychXXw.akcjiwalki
zanalfabetyzmem.JakzauważaPiotrOsęka,wramachkursówkształceniowychprze-
kazywanogotoweformułypropagandowe(zob.:tenże,Nauczsięczytać,napiszStalin,
vGazetaWyborcza”2009,nr167,zdn.18-19lipca,s.24).Osękajakoegzemplifikację
tezyoideologizacjiwalkizanalfabetyzmemprzywołujejednązczytanekzwykorzy-
stywanegoówcześnieelementarzadladorosłychJoannyLandy-Brzezińskiejpt.Start
(1951):vRobotnicyichłopiwalczyliowolnąPolskę.OPolskęrobotnicząichłopską.
OPolskęwszystkichpracującychobywateli.TerazrazembudująnowąPolskę”(tamże,
s.24).Podobnąfunkcjęvwprowadzaniawideologię”pełniłinnyzbiórczytanekLan-
dy-Brzezińskiej,Natrasie(Warszawa1949).Tymsamymobapodręcznikirealizowały
vprogramukryty”,wykraczającypozaalfabetyzacjęspołeczeństwa,któraistotniebyła
wówczasważkąkwestiąspołeczną(zob.:S.Ciesielski,Polska1944-1949.Powrótdo
życia,[w:]PolskiwiekXX,red.K.Persak,P.Machcewicz,Warszawa2010,t.3,s.26;
M.Budnik,WalkazanalfabetyzmemwPolsceLudowej(naprzykładziewybranychdo-
kumentówMinisterstwaOświatyorazBiuraPełnomocnikaRządudoWalkizAnalfabety-
zmemzlat1949-1951),vFoliaLiterariaPolonica”2013,nr1,s.31-41).Więcejna
tematobupodręcznikówzob.:J.Półturzycki,Rozwójiproblemyszkolnictwadladoro-
słychwPolsceLudowej,Warszawa1972,s.31.Natematpropagandywszkolnychpod-
ręcznikachdoróżnychprzedmiotównauczaniazob.:J.Wojdon,Propagandapolityczna
