Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.Uwagipodsumowujące
61
pozaartystyczneprezentowanychzjawisk.Możnabyłobyjezastąpićteżinnym:
cosprawia,żeodbiorca-czytającytekstykulturysocrealistycznejwsytuacjiko-
munikacyjnejodmiennejodpierwotnej-potrafiodnaleźćpunktstycznymiędzy
lekturowymifascynacjamiaprzestrzeniąspołeczną,wktórejfunkcjonuje?
Lekturapomieszczonychwtomieszkicówpozwalanietylkozorientowaćsię
wbogactwieproblematyki,którąmożnarozpatrywać,piszącolatachdominacji
kulturysocrealistycznej.Byćmożepozwolirównieżzastanowićsięnadwłasnym
stosunkiemdotejepoki.Niezależnieodwyznawanegosystemuwartościiświato-
pogląduokrespanowaniadoktrynyrealizmusocjalistycznegotoczęśćrodzimej
historii-takkultury,jakispołeczno-politycznej.Tęzaśnależypoznać,bymóc
zrozumiećwspółczesność,wktórejsocrealizmznówstanowizjawiskożywe,choć
motywowanewsposóbodmiennyniżpierwotnie,whistorycznymkontekście111.
Ponadtorefleksjanadmechanizmamikomunistycznej112indoktrynacji,po-
przezodniesieniekreowanychprzezniąobrazówdorzeczywistościtworzonej
111Przekonanie,żepoznaniehistoriimożepomócwzrozumieniuwspółczesności
jestjednąztzw.wielkichnarracji(lagrandenarration),unieważnionychwramachpa-
radygmatupostmodernistycznego,akcentującegorolęvmałychnarracji”
,tj.reinterpre-
tacjidawnychzachowańpoprzezichvwskrzeszanie”wodmiennychkontekstachinter-
pretacyjnych(zob.:J.-F.Lyotard,Kondycjaponowoczesna.Raportostaniewiedzy,przeł.
M.Kowalska,J.Miglasiński,Warszawa1997).Trudnojednak-biorącpoduwagęspo-
sobyuobecnianiasocrealizmuwewspółczesnejkulturze-odmówićracjiKrystynieKer-
sten,akcentującejwpływprzeszłościnadzisiejszedecyzje(zob.:taż,Narodzinysystemu
władzy.Polska1943-1948,Warszawa1987,s.10).PodobnestanowiskozajmujeStani-
sławBurkot:vTo,cojest,korzeniamiswymitkwiwprzeszłości:niemożnasięjejwyrzec,
niemożnaunieważnić.Wkulturze,inaczejniżwhistoriipolitycznejczygospodarczej,
mniejjestzmiannagłych,mniejwielkichigwałtownychprzeobrażeń:modyfikacjemają
charakterewolucyjnyiniesąbezpośredniouchwytne”(tenże,Literaturapolskapo1939
roku,Warszawa2007,s.8).
112Oczywiścienależyzdawaćsobiesprawępopełnianianadużycia,polegającego
nautożsamieniureżimustalinowskiegozlat1949-1956zkomunizmem.Tenbowiem
miałbyćosiągniętydopierowprzyszłości,kosztemwielkiegonakładusił.Przypomi-
nającuchwałęXXIIZjazduKPZR(17-31października1961)JózefSmagaomawiając
ówzjazdprzypomina,żeustrójkomunistycznymiałbyćwprowadzanystopniowo,do
roku1980;cowięcej,pokłosiemzjazdubyłvkodeksbudowniczegokomunizmu”(zob.:
tenże,Narodzinyiupadekimperium.ZSRR1917-1991,Kraków1992,s.216).Zkolei
WojciechKajtochzwracauwagęnatraktowaniejakowarunkówkoniecznych,następują-
cychcechustrojukomunistycznego:
xpowszechnydostępdodóbrmaterialnych,umożliwionydziękirozwojowitech-
nologicznemu;
xzastąpieniepaństwasamorządemopartymnasamodyscyplinie;
xwykształceniewspołeczeństwienaturalnejpotrzebypracy(zob.:tenże,Bracia
Strugaccy(zarystwórczości),Kraków1993,s.49).
