Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Elementyprawoznawstwa
wiedza,jakądysponujeprawodawca,pozwalamupodjąćnajlepszewdanejchwilidzia-
łania,coobejmujewiedzęnatematwpływutychdziałańnazachowanieadresatów
imożliwośćosiągnięciazakładanychcelów;prawostanowioneprzezprawodawcęjest
społecznieakceptowalne;prawodawcadysponujekompetencjąjęzykowąodnośniedo
języka,wjakimformułujestanowioneprzezsiebieprawo47.
Wyróżniasięnastępującewnioskowaniaprawnicze:wnioskowanieprzezanalogię,
wnioskowanieafortiori,wnioskowanieprzezprzeciwieństwo.
1.Wnioskowanieprzezanalogię(peranalogiam)-występujądwieodmianytego
wnioskowania:analogialegisorazanalogiaiuris.Pierwsząmożnawskrócieokreślić
mianemanalogiizprzepisówprawa,drugązaśzprawajakotakiego,cojednakpowodu-
je,analogiaiurisjestwnioskowaniemnadwyrazspornym.Dlategoteżnajczęściej
stosowanajestanalogialegis.
Analogialegispoleganatym,żewprzypadku,gdydanystanfaktycznyniezostał
uregulowanybezpośrednioprzezprawo,możliwejestprzyjęcie,prawoobowiązujące
wsposóbniewyrażonywprzepisachprawnychregulujenietypowąsytuację,gdyżjest
onanpodobna”,nanalogiczna”dotych,którezostałyuregulowanebezpośrednio.Analo-
gialegisopierasięnadomniemaniuracjonalnościprawodawcyi,coztegowynika,za-
łożeniuojednolitościjegooceniwartości.Toznaczy,żepodobnesytuacjeprawodawca
traktujewpodobnysposób.Jednakanalogialegismaistotneograniczenie-jeśliobo-
wiązujenormastanowiącaprawoogólniejsze(lexgeneralis)wstosunkudoinnejnormy
ocharakterzebardziejszczegółowym(lexspecialis),toniemożnaprzezanalogięwnio-
skowaćokolejnychwyjątkach,couzasadnionejestmaksymąexceptionesnonsunt
extendendæ,tj.wyjątkównienależyrozszerzać.
Rozumowanie,naktórymopierasięanalogialegis,możnaopisaćnastępująco.Jeśli
prawodawcaustanowiłwyraźniepoprzezprzepisyprawneokreślonąnormęN
1regulu-
jącąsytuacjęS
1,tooznacza,zaobowiązującąnależyuznaćrównieżnormęN
2niewy-
rażonąbezpośredniowprzepisachprawnychiregulującąsytuacjęS
2podobnądosytu-
acjiS
1.Wnioskowanieanalogialegisjestzatemkorektąpewnegoniedopatrzeniaze
stronyprawodawcy.Wnioskowanieanalogialegisoznaczawyjściepozaliteręprawa
ioparciesięnawartościach,którymprawosłuży.Możetojednakgodzićwpewność
prawaidlategotegorodzajuwnioskowaniejestwykluczonewodniesieniudoprawa
karnego.Dotyczytorównieżprawapodatkowego-wyjątkiemmożebyćsytuacja,gdy
analogiastosowanajestnakorzyśćpodatnika48.Uogólniając,możnapowiedzieć,ana-
logialegismożemiećzastosowaniewodniesieniudowolnościiprawobywatelskich,
alenie,jeśliprowadzitodoichograniczenia49.
47S.Wronkowska,Prawodawcaracjonalnyjakowzórdlaprawodawcyfaktycznego,[w:]S.Wron-
kowska,M.Zieliński(red.),Szkicezteoriiprawaiszczegółowychnaukprawnych,Poznań1990,s.122in;
L.Morawski,Zasadywykładniprawa,Toruń2006,s.159in.;J.Wróblewski,Teoriaracjonalnego…,s.132
in.
48L.Morawski,Zasadywykładni…,s.206.
49Ibidem,s.208.
42