Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
RozdziałI.Zagadnieniaogólne
jestuporządkowanymizamkniętymsystememnorm,jednakowymdlawszystkichjego
podmiotów.Oboknormocharakterzepowszechnym(przedewszystkimzwyczajowych)
istniejąnormyocharakterzepartykularnym.Takicharaktermajązregułynormyumow-
ne,gdyżumowymiędzynarodoweobowiązujątylkotepaństwa,któresąichstronami.
Natomiastbardzomałojesttakichumów,jaknp.KartaNarodówZjednoczonych,
którychstronamisąprawiewszystkiepaństwa.Wyróżniamyzatem:
1)normyocharakterzepowszechnym,obowiązującewszystkiepaństwa;
2)normyocharakterzepartykularnym,wielostronne.Obowiązująoneokreśloną
grupępaństw,np.położonąwjednymregioniegeograficznym.Mówimywów-
czasoprawieregionalnym13;takimprawemsąniektórenormyobowiązujące
państwaAmerykiŁacińskiej.Równieżróżnegorodzajuwspólneinteresymogą
byćpodstawąistnienianormpartykularnych(np.prowadzeniepołowównatych
samychłowiskach,koniecznośćochronyprzedzanieczyszczeniemtegosamego
morzalubtejsamejrzeki);
3)normyocharakterzedwustronnym(bilateralnym),obowiązującewyłącznie
wstosunkachmiędzydwomapaństwami(np.umowyhandlowe,kulturalne,
konsularne,oobrocieprawnym,ekstradycyjneiinne).
31
32
33
Jednoitosamopaństwomożebyćwokreślonejdziedziniezwiązanenormamizwycza-
jowymiocharakterzepowszechnym,wielostronnąumowąmiędzynarodową,aponad-
to-wstosunkudookreślonegopaństwa-jeszczeumowądwustronną.Obowiązuje
wówczaszasadalexspecialisderogatlegigenerali.
B.Sprzeczneprądywprawiemiędzynarodowym.Obrazwspółczesnegoprawamiędzy-
narodowegokomplikujerównieżfakt,żeobowiązująrównocześnienormypochodzące
zróżnychokresówhistorycznych,którepowstawaływodmiennymukładziespołeczno-
-politycznym,nainnymetapierozwojugospodarczegoiprzyinnymstanietechniki.
Prowadzitodopewnychnapięćwstosunkachmiędzynarodowych,gdyżniektórenormy
niezupełnieodpowiadająwymaganiomwspółczesności.Ponadtorozbieżneinteresy
państwmogąpowodować,żesąonerozmaicieinterpretowane,żejednepaństwachcą
ichzmiany,ainneichutrzymania,orazżepaństwaopowiadającesięzazmianą,wza-
leżnościodswoichinteresów,różniesobietęzmianęwyobrażają.ZjawiskotoL.Ehrlich
nazywałzjawiskiemsprzecznychprądówwprawiemiędzynarodowym14.
C.Iuscogens.Wzwiązkuztym,żepaństwasametworząnormyprawamiędzynaro-
dowego,mogąrównieżsametenormyzmieniać.Prawomiędzynarodowemawięc
wzasadziecharakteriusdispositivum,akonsekwencjątegojestdużajegoelastyczność.
13
Problemtenomawiają:T.Jasudowicz,Normyregionalnewprawiemiędzynarodowym,Toruń1983;
Prawomiędzynarodowe.Ideearzeczywistość,red.E.Cała-Wacinkiewicz,Warszawa2018;J.Klučka,Regio-
nalisminInternationalLaw,NewYork2017.
14
L.Ehrlich,Prawomiędzynarodowe,Warszawa1958,s.99in.
