Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czynnikirozwoju
Wokresiedojrzewaniaponowniedominujeoddziaływaniehormonówpłcio-
wych.Mechanizmywyzwalająceprocesydojrzewaniainburzęhormonalną”tego
okresumająsweźródłowpodwzgórzu.Wokresiedojrzewaniaipóźniejistotną
rolęodgrywarównieżprawidłowytransporthormonów.Jegosprawnośćuwarun-
kowanajestm.in.obecnościąreceptorówbiałkowychwwątrobie.
Współdziałanietestosteronuisomatotropinypowodujeukształtowaniefenoty-
pumęskiego.Naprocesywzrastaniasteroidypłciowewywierająwpływdopiero
wokresiepokwitania.Estrogenydecydująorozwojupłciowymdziewcząt.
Wkażdymetapieontogenezyhormonytarczycyuczestnicząwwiększościpro-
cesówmetabolicznychustrojuidecydująoprawidłowejczynnościwielunarządów.
Dziękiswoistymreceptorom(zwłaszczajądrowymimitochondrialnym)stymulują
syntezęenzymówbiałkowychiwarunkująutrzymaniegradientuNa/Kmiędzyko-
mórkąiprzestrzeniąpozakomórkową.Mechanizmtenwpływanautrzymaniesta-
łejtemperaturyciałaiaktywnośćwieluprocesówenergetycznych.Hormonytar-
czycystymulująsyntezęglikogenu,przyspieszająwchłanianiejelitoweglukozy.
Działająanabolicznienaprzemianębiałkową(synergizmdziałaniazhormonem
wzrostu).Wkomórkachtłuszczowychaktywująlipazę.Odgrywająrolęregulatora
przemianywapniowo-fosforanowej.
Tyroksynazapewniaprawidłowośćrozwojuośrodkowegoukładunerwowego,
wpływanaprocesymielinizacji.Stanowizatemniezbędnyczynnikprawidłowego
rozwojuumysłowego.Marównieżswójistotnyudziałwprocesachkostnienia.
Integracjaustrojuwmorfologicznieifunkcjonalniesprawnąjednostkębiolo-
gicznązachodzipodmodyfikującymwpływem(dodatnimlubujemnym)zewnątrz-
pochodnychuwarunkowańśrodowiskowych.
Wgrupieczynnikówegzogennychrozumianychjakozespółczynnikówekolo-
gicznychmieszcząsię:
•
wpływybiogeograficzne,czylimodyfikatorynaturalne:klimat,zasobywod-
no-mineralne,składpowietrza,fauna,floraitp.,
•
wpływyspołeczno-ekonomiczne,czylimodyfikatorykulturowe:poziomwy-
kształceniaikulturyrodzicóworazwychowawców,kształtującychatmosfe-
rędomurodzinnegoizakładunauczania(bodźceemocjonalne)orazspo-
sóbkorzystaniazdóbrmaterialnychrodziny(żywienie,zachowania
inawykiprozdrowotnelubantyzdrowotne),atakżetradycjeizwyczajeśro-
dowiskowe.
Odynamicewzrastanianajwyraźniejdecydujeżywienie.Negatywneuwarunko-
waniarozwojusąprzedewszystkimwynikiemenergetyczno-białkowegoniedoży-
wieniaprzewlekłego.Niedobórbiałkawokresieprenatalnymopóźniarozwój
ośrodkowegoukładunerwowego,apostnatalnie–układukostno-mięśniowego
idojrzewaniapłciowego.Następstwaprzewlekłegoniedożywieniawokresiepre-
natalnymzależągłównieodokresuzadziałanianegatywnegobodźca,szybkości
podziałówkomórkowychiintensywnościmielinizacji.Skutkiemmożebyćzmniej-
szeniemasymózguiopóźnienieprocesumielinizacji.Wykazano,że4-miesięczne
niedożywieniewpierwszychdwóchtrymestrachciążydoprowadzadotrwałegoob-
niżeniailorazuinteligencji.
37
