Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
19
odesłaćdopracyPiotraForeckiegopoświęconejnajważniejszymdyskusjom
społecznymostosunkachpolsko-żydowskichprzełomuXXiXXIw.orazdo
książkiMagdalenyNowickiej-Franczakbezpośredniodotyczącejtychkwestii
16
.
PraceautoraSąsiadówzdaniemjednychwywołałyczyzaktywizowałydrze-
miącedemonypamięciiniepamięci,innychobraziły,jeszczeinnychzmusiły
dorefleksjinadwizjamiprzeszłościPolski,relacjamispołecznymiczyzagad-
nieniamiwinyizadośćuczynienia.Bezwątpieniapozwoliłyjednaknanowe,
innespojrzenienaproblemzagładyŻydówiwpewnymstopniuodczarowały
polskiedziejeheroiczneostatniegostulecia.
Autorzyskupienibezpośrednionazagadnieniachhistoriidwudziesto-
wiecznej,pełnejprzerażającychczy–jakchceJoannaTokarska-Bakir–sady-
stycznychopisówzrzadkasięgalipoprzypadkiwcześniejsze,wskazującena
pewnąciągłośćhistorycznąmakabrycznychzachowańspołecznych.Nieliczni,
jakWitoldMędykowski,próbowalidoszukiwaćsiętuspójności,kreującdys-
kusyjnenteoriepogromów”17.PokutująceodpoczątkuXXw.modeleinter-
pretacyjnewbadaniachnadprzemocąkolektywnąspychajączęstotych,któ-
rzypróbujązrozumiećtewydarzenia,wkontekstysprawstwa.Debatywokół
książekGrossazdeformowałytrochętenschematidlaodmianyposzukiwano
wnichnietylesprawcy,cowinnego.Wciążjednakpytaniankto”indlaczego”
prezentowanesąjakonajistotniejszeelementydyskusjiiniezwykleważne
pytaniabadawcze.Zperspektywymoralnejietycznej,atakżehistorycznej
torzeczywiścieproblemykluczoweiniezamierzamodnichwswojejksiążce
uciekać.Uważam,żedoodpowiedzinatepytaniazobowiązujemniepoczu-
cieprzynależnościdopewnejwspólnotyorazuznanienormwspółczesnego
życiaspołecznego.Chciałbymjednakzaproponowaćczytelnikowiodmienny
odprzyjętychdotychczassposóbodpowiedzinanie,atakżepostawićnowe,
dotejporypomijaneczymarginalizowane:jakieznaczeniemiaływydarze-
niawBiałymstokuwczerwcu1906r.nietylkodlamieszkańcówmiasta,
aleszerzej–dlanaszejwiedzyopogromachwogóle.Równieważnajestdla
mnierewizjaklasycznejtriadyhistorycznejiodpowiedźnapytanieogenezę,
przebiegiskutkitragediibiałostockiejtakżewszerszymniżwdotychczasowej
literaturzenaukowejwymiarze.
NiniejszaksiążkaopowiadaopogromieŻydówwBiałymstokuwczerwcu
1906r.Chciałbymnietylkoprzedstawićnanowohistoriętragicznegowyda-
rzenia,zweryfikowaćutarteiczasemnieprawdziwelubrozmyteopinieiinter-
pretacje,aletakżepokazać,jakbyłabudowanatowarzyszącamuhistoryczna
legenda.Celemjestodkrycie,zczegowynikałatrwającazarównolokalnie,
16P
.Forecki,Od„Shoah”do„Strachu”.Sporyopolsko-żydowskąprzeszłośćipamięćwdebatach
publicznych,Poznań2010;M.Nowicka-Franczak,Niechcianadebata.SpóroksiążkiJanaTomasza
Grossa,Warszawa2017.
17W
.Mędykowski,Wcieniugigantów.Pogromy1941r.wbyłejsowieckiejstrefieokupacyjnej,
Warszawa2012,s.313-340.
