Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Rozdział1.Kara,karykryminalneikarapozbawieniawolności
–eliminacjęniepożądanejczynnościzrepertuaruzachowańosobywreakcjina
wywołującejesytuacjeorazintensyfikacjęczynności.Mechanizmkarytokon-
struowanieUdziałaniawychowawczegotworzącegoawersyjnedlawychowanka
zdarzeniapowstającewczasowymzwiązkuzjegookreślonymzachowaniemsię”
(Konarzewski,1987).Takimawersyjnymzwiązkiemmożebyćstanwysokiego
napięciapsychonerwowego,któryH.Muszyńskiuważazakluczowydlapojęcia
kary.Wwypadkutejteoriistan,któryjestnastępstwemczynuzabronionego,
wywołujewczłowiekunieprzyjemnenapięciapsychonerwowe,naogółodbiera-
nejakokarzące.Działaniekaraniawychowawczegoopierasięwięcnacelowym
nasilaniulubwywoływaniustanunieprzyjemnegonapięciapsychoruchowego
wnastępstwieprzejawówwadliwejinterioryzacjizasad.Procesamidecydującym
owystąpieniuowegonapięciasąokolicznościdwojakiegorodzaju.Gdyposiadane
przezjednostkęmotywydziałańniesązgodnezwynikającymznichobrazem
stanurzeczyorazgdyniewystępujestanrzeczy,któryjestprzedmiotemaktual-
niedziałającychmotywacji(Muszyński,1965).Wartozauważyć,żekaranienie
tylkopełni,jakwskazujeK.Konarzewski,funkcjęeliminacyjnąiintensyfikacyjną,
aletakżeorientacyjną,bopokazujewychowankowi,cojestzłe,szkodliweigodne
potępienia,acodobre,pożądaneizasługujenapochwałę.
Karawprzeciwieństwiedonagrodyjestoczywiściedoświadczeniemprzy-
krymijakbynieuchronniezwiązanymzbólem,wstydem,upokorzeniem,anawet
odrzuceniem.Jeślitakakaraniepobudzajednocześniedorefleksjiiniemotywuje
dozmianypostępowaniawychowanka,tojestwtedymałoskutecznaimoże
generowaćuraziagresję.Nieladaproblemwciążstanowipytanieoskuteczność
kary.Zpewnościązależyonaodbardzowieluczynników(np.Mika,1980).
Należądonichmiędzyinnymirodzajisiłakary,okolicznościkarania,czasjej
wykonania,autorytetosobykarzącejczycechyosobowościkaranego.Osobiście
sadzę,żenegatywnenaznaczeniejakiegośzachowaniawinnoiśćzawszewparze
zakceptacjąiżyczliwościąwobecjegosprawcyuważanegozaautonomiczny
podmiot,zdolnydozmianynalepsze.
Problemowiskutecznościkarypoświecętuniecowięcejuwagi.Niekażda
formakaryspowodujepożądanezmianywczłowieku.Jeślijednakwoczach
karanegobędziezasłużona,tomożewzbudzićwnimchęćpoprawy.Przyza-
chowaniupoczuciajegogodnościmożeokazaćsięskuteczna.Jakdokonaćin-
terwencji,byzapewnićtewszystkieelementywsytuacjikarania?Obszerneba-
danianadwychowaniemikarąprowadziłS.Mika.Uważałon,żeUwarunkiem
skutecznegooddziaływaniakarynazachowaniesięuczniówjest,popierwsze,
akceptacjaprzezdzieckonormy,zaktórejnieprzestrzeganiezostałoukarane,
podrugiezaś–pozytywnystosunekdzieckadoosobywymierzającejmukarę”
(PrzetacznikowaiWłodarski,1981,s.367).
Problemkaraniadotyczykażdegoznas,gdyżjestelementemprocesuso-
cjalizacjizachodzącejwkażdejzbiorowości.Niezależnieodtego,czyjesteśmy
