Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wokółpojęciakary
29
Przestępstwojestzachowaniemkonkretnegoczłowiekaoznaczającymwy-
łamaniesięluboderwaniejegoindywidualnejświadomościodświadomości
społecznej(zbiorowej).Fakttennaruszawięzispołeczneiładspołecznyoraz
stanowiprzejawstanuanomii.Odchylenieodświadomościzbiorczejmusipo-
ciągaćzasobądezaprobatęisankcjękarną.Karastanowiwięcwyrazwyższości
tego,cospołeczne(sacrum),nadtym,cojednostkowe(profanum).Właśnie
karaumacniaautorytetnormorazwzmacniawięzispołeczneimechanizmy
kontrolispołecznej.
Ramka1020Nagrodawedługsocjologicznejteoriiwymiany
DośćznanyzwolenniksocjologicznejteoriiwymianyG.Homanssformułowałkilkatwier-
dzeńdotyczącychnagrody.Powiadaon,żeimczęściejjakieśzachowaniepodmiotujest
nagradzane,tymwiększejestprawdopodobieństwojegopowtórzeniaprzezpodmiot.Jeśli
jednakwprzeszłościotrzymywałonnazbytczęstonagrody,tozczasemstajesięonamniej
dlaniegoatrakcyjnaiwartościowa.Potrzeciejeślidziałanieczłowiekaniedoprowadzado
oczekiwanejnagrodylubjeślispotkasięznieoczekiwanąkarą,toczłowiektenwskutekprze-
żywanegostanufrustracjireagowałbędzieagresją,którabędziemiaładlaniegowartość
nagradzającą.
Źródło:Homans(1967).
Natematprzeciwnegokarześrodkaoddziaływaniaspołecznegowypowie-
działkilkaciekawychsądówinnysocjolog(zob.ramka1.2).
Zwrócęterazuwagęnaprzynajmniejniektóreistotnepoglądyitwierdzenia
sformułowanewobszarzepenologii,czylinaukiokarzekryminalnej4.Wiele
bardzotrafnychiprzekonywującychsądównatematsensukarykryminalnej
izwiązanychzniąpojęćwypowiedziałwybitnypolskikarnistaM.Cieślak(1969).
Wskazałonprzedewszystkim,żeUrepertuarswoistychśrodkówpojęciowych,
niezbędnychdoanalizyzagadnieńzwiązanychzsensemkary,możebyćsprowa-
dzonydotrzechpodstawowychielementarnychpojęć[…]–treścikary,celów
karyiskutków(efektów)kary”(Cieślak,1969).Tymsposobemograniczyłliczbę
pojęćstosowanychwteoriachkarykryminalnejdotrzech.Teorietezawiera-
jązwykletwierdzeniadotycząceistotykaryiracjijejbytu,jejtreści,funkcji
icelóworazskuteczności.
KarakryminalnawujęciuM.CieślakatoUcelowadolegliwośćstosowana
przezwładzępaństwowąwobecczłowiekazpowodujegozachowaniauznanego
przeztęwładzęzaspołecznienaganneizasługującenatakądolegliwość”
.Kary
kryminalnesąwięcwyrazemnegatywnejocenyniektórychzachowańczłowieka.
TrzypojęciawyróżnioneprzezM.Cieślakajakonajważniejszemożnawyjaśnić
następująco:
4Więcejnatentematpiszemywdalszejczęścirozdziału.
