Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
logicznieprowadziłodoegalitaryzmuwoglądzierzeczywistości,wpojmowaniu
świata.Idearówności„pojawiasię[...]wGrecjijakorewolucyjnypomysłnietylko
wsferzepolitycznej,aletakżejakosposóbpojmowaniaświatafizycznego,ludzkiego
ciałaanawetmetafizycznychpodstawistnienia”(Savater,2003,s.281).Jużwstaro-
żytnościzasprawąstoików(Grecjaokresuhellenizmu)dokonałosięposzerzenie
perspektywyrównościowejobardziejuniwersalistycznyaspekt.Wyjściepoza
horyzontpolisumożliwiłostoikomodkrycie„społecznościpowszechnej”
.„Myśl
greckaokresuklasycznegoujmowałaczłowiekanadewszystkojakoistotępowołaną
dożyciawpaństwie,jakoobywatela.Wmyśligreckiejokresuhellenistycznego
pojawiasiępojęcieczłowiekajakoczłonkarodzajuludzkiego–istotyobdarzo-
nejwprawdziewrodzonym»popędemspołecznym«,aleniebędącejbynajmniej
znatury»zwierzęciempolitycznym«.Podważonyteżzostałjedenzdogmatów
myśliklasycznej–bezwzględnypodziałludzinawolnychiniewolników,atak-
żeobywateliinieobywateli.[...]Wrazzezmianąfilozofiiczłowiekapojawiłosię
pojęciespołecznościpowszechnej,kosmopolis,wktórejpartycypowalibywszyscy
ludzie,niezależnieodswegopochodzeniaikulturyorazswejaktualnejpozycji
wstrukturachwładzyibogactwa.WobliczuNaturyniemapanówiniewolników,
Grekówibarbarzyńców;sątylkoludzie–równi,chociażróżniącysięobyczajami
ikondycjami”(Szacki,2002,s.36).IdalejJ.Szackipodsumowuje:„Stoicyodkry-
wają11–wopozycjidodoktrynklasycznych–podwójnąprzynależnośćjednostki
ludzkiej:zjednejstrony,należyonadorodzajuludzkiego,iztegotytułupodlega
uniwersalnymnormomprawanaturalnego;zdrugiejzaśnależydopartykularnej
zbiorowości,którejprawiobyczajówjestzmuszanaprzestrzegać,choćnieko-
nieczniesązgodnezzasadamiRozumupowszechnego.Inaczejmówiąc,jednostka
ludzkajestfragmentemdwóchróżnychporządków:moralnego(irozumnego)oraz
politycznego(niezawszerozumnego)”(Szacki,2002,s.36).
Toprzesunięciewkierunkupostrzeganiaczłowiekajakoprzedstawicielaszerszej
zbiorowościniżtylkotejzakorzenionejwkonkretnejhistorycznejikulturowej
wspólnocieorazwewspólnociepolitycznejjestcharakterystyczneprzedewszystkim
dlapóźniejszegouniwersalizmuchrześcijańskiego,któryopierasięnawspólnocie
wyznawanychwartości.„Dopierochrześcijaństwouznałoodrębnystatusjednost-
kowejprzynależnościiabsolutnąwartośćkażdejindywidualnejduszyludzkiej.[...]
Nawetfundamentalnadlachrześcijaństwanormatywnazasadamiłościbliźniego
jestniedozrozumieniainiedo»wypełnienia«bezautocentrycznegoindywi-
dualistycznegoprzykazania»kochajbliźniegojaksiebiesamego«”(Środa,2003,
s.40).MyślorównościwszystkichwobecBoga:„Wszyscyśmybowiemwjednym
Duchuzostaliochrzczeni,[abystanowić]jednoCiało,czytoŻyd,czyGrecy,czyto
niewolnicy,czywolni.WszyscyśmyteżzostalinapojenijednymDuchem”(Biblia
11Równośćwszystkichludziikosmopolistohasłaszkołycynickiej–jednegozeźródełstoicyzmu
(por.Tatarkiewicz,1959).
29
