Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Przedmiotsamorządu
25
tobyćsferawykonywaniapracyzawodowej,sferaochronyzdrowiaczysfera
dbałościoporządekpubliczny.Ideasubsydiarnościniejestodpowiedzią,lecz
wskazówkąwposzukiwaniuodpowiedzinapytanie,jakwłaściwezbudować
ustrójipodzielićkompetencje27.
Zasadapomocniczościzapobiegazbytdalekoposuniętejingerencjipaństwa
wfunkcjonowaniespołeczeństwa.Whistoriiustrojupaństwaaktywnośćin-
stytucjiiorganówpaństwowychzwiększałasięizmniejszałanaprzemian.
Wzwiązkuztymcyklemmożnawyodrębnićdwaaspekty,wktórychzasada
pomocniczościsięprzejawia,mianowicie,jakpodajeCh.Millon-Delsol:aspekt
negatywny-władzawogóle,apaństwowszczególności,niepowinnaprzeszka-
dzaćosobomlubgrupomspołecznymwpodejmowaniuichwłasnychdziałań
ipozytywny-wyrażającysiętym,żemisjąkażdejwładzyjestpobudzanie,
podtrzymywanie,aostatecznie,wraziepotrzeby,uzupełnianiewysiłkówtych
podmiotów,któreniesąsamowystarczalne28.
ZasadasubsydiarnościswójostatecznykształtotrzymałanaprzełomieXIX
iXXw.dziękiencyklikompapieskimRerumnovarumiQuadragesimoannooraz
myślispołecznejordoliberalizmuniemieckiegoiszwajcarskiegofederalizmu29.
PiusXIwencykliceQuadragesimoanno(1931)uznajesubsydiarnośćzanie-
naruszalneiniezmiennenajwyższeprawopsychologiispołecznejimówi:co
jednostkazwłasnejinicjatywyiwłasnymisiłamimożezdziałać,tegoniewolno
jejwydzieraćnarzeczspołeczeństwa;podobnieniesprawiedliwością,szkodą
społecznąizakłóceniemustrojujestzabieraniemniejszyminiższymspołecz-
nościomtychzadań,któremogąspełnić,iprzekazywanieichspołecznościom
większymiwyższym30.
Owymispołecznościamimogąbyć:rodzina,organizacjepozarządowe,insty-
tucjepaństwowe,jednostkisamorząduterytorialnego,państwo,organizacje
międzynarodoweitp.Władzapolitycznajestwyłanianapoto,abypomagać
członkomspołeczeństwawrealizacjiichwłasnychcelów,mawięccharakter
wtórny,pomocniczywobecjednostekigrupspołecznych31.
Dookreśleniatego,czymjestzasadasubsydiarności,przyczyniłsięrównieżJan
PawełIIwencykliceCentesimusannus,formułującdefinicjębardziejogólną
iuniwersalnąniżjegopoprzednicy.Relacjemiędzyjednostkąapaństwemgene-
27
A.Szpor,PaństwoasubsydiarnośćjakozasadawUEiwPolsce,ST2001/1-2,s.6.
28
Ch.Millon-Delsol,Zasadapomocniczości,przeł.C.Porębski,Kraków1995,s.9.
29
A.Zielińska-Głębocka,ZasadasubsydiarnościasamorządnośćterytorialnawUniiEuro-
pejskiej,nSprawyMiędzynarodowe”1998/4,s.31.
30
PiusXI,EncyklikaQuadragesimoanno[w:]Dokumenty...,cz.1,s.127.
31
A.Zielińska-Głębocka,Zasadasubsydiarności...,s.31.
