Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozdziałpierwszy.Pojęcieiistotasamorząduterytorialnego
pomiędzypaństwoasamorząd.Jeżelizazasadęprawnąorandzekonstytucyjnej
zostałouznaneistnieniesamorząduterytorialnegowyposażonegowewłasny,
samodzielnierealizowanyzakreszadańiobowiązków,topodziałzadańnie
możebyćdokonanywsposóboptymalnywyłączniepomiędzyodrębneorga-
nypaństwowe(jesttotzw.poziomypodziałwładzy)21.Podziałtenpowinien
przebiegaćnpionowo”
,tj.poprzezdopuszczeniedosprawowaniafunkcjipań-
stwowychrównieżinnychpodmiotówoniepaństwowymcharakterze,wtym
główniesamorząduterytorialnego.
zasadasubsy-
diarności
Zarównodoktryna,jakiwspólnotaeuropejskaprzyrozstrzyganiuproblemu
podziałuwładzposługująsięzasadąsubsydiarności22.
Jednymzpodstawowychformalnychzałożeńsystemuopartegonazasadzie
subsydiarnościjestsamodzielnośćipodmiotowośćjednostekorazposzanowa-
nieichpraw23.Zgodniezzasadąpomocniczościanipaństwo,aniżadnaszersza
społecznośćniemogązastępowaćinicjatywyiodpowiedzialnościosóboraz
instytucjipośrednich24.
PodkoniecXIXw.wśródwieluidei,różnorodnychpoglądównatematpaństwa
iustrojuzostałysformułowanepodstawowezasadynaukispołecznejKościoła.
Wyrażonawówczas,alejeszczenienazwana,ideapomocniczościprzyjmowała
sensnegatywnylubpozytywny-wzależnościodwymogówsytuacji.Leon
XIIIwencykliceRerumnovarum(1891)pisze:njeślijakaśrodzinaznajdziesię
wwielkichtrudnościachibezrady,żesamaznichsięwyzwolićniemoże,jest
rzecząsłuszną,bywtychostatecznościachpaństwoudzieliłojejpomocy(...)
będzietoniepochłanianiemprawobywatelskich,aleichobronąiwykonywa-
niemsłusznejipowinnejopieki”25.Jednocześniewyznaczaramytejpomocy:
dosiłyipowagiprawpaństwowychnależyuciecsięwpewnychgranicach.
Granicetezakreślatasamaprzyczyna,którauczyniłaniezbędnymodwołanie
siędoprawa,toznaczy,żenienależywięcejodpaństwawymagaćiiśćdalej,
niżtegowymagausunięcienadużyćlubuchylenieniebezpieczeństwa26.
Zasadasubsydiarnościwyrażapróbęudzieleniaodpowiedzinapytanieozakres
samodzielnościisamowystarczalnościobywatela,grupspołecznych,mniejszych
iwiększychspołecznościwróżnychsferachfunkcjonowaniapaństwa.Może
21
F.E.Schnapp,Samorządjakoelement...,s.4-5.
22
B.Dolnicki,Wpływkonstytucyjnejzasadypomocniczościnakształtifunkcjonowaniesa-
morząduterytorialnego,nPrzeglądPrawaKonstytucyjnego”2023/3,s.107-125.
23
Z.Zgud,Zasadasubsydiarnościwprawieeuropejskim,Kraków1999.
24
J.Boć,KonstytucjeRPorazkomentarzdokonstytucjiz1997r.,Wrocław1998,s.12.
25
LeonXIII,EncyklikaRerumnovarum[w:]DokumentynaukispołecznejKościoła,cz.1,
Rzym-Lublin1996,s.70.
26
LeonXIII,EncyklikaRerumnovarum[w:]Dokumenty...,cz.1,s.81.
