Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Wprowadzeniedoseksualnościczłowieka
1050OBYCZAJOWOŚĆSEKSUALNA
65
Rozważaniaonormatywnejstronieseksualnościzwracająuwagęnabardzościsłyzwiązek
seksualnościzobyczajowościąietyką.Obyczajowośćdanejgrupytozbiórniepisanych
norm,którestanowiąswoistedrogowskazypostępowania.Określajądrogę,którąmożna
podążać,wskazująnagranice,którychprzekraczaćsięniepowinno.Towłaśnienormy
obyczajowedajączłowiekowipoczucieprzynależnościdogrupyczywiększejwspólnoty,
którejtożsamośćjestzbudowananawieloletniejtradycjiwspólnychwzorcówpostępowania.
Obyczajowośćujednolicazachowaniawobrębiewspólnot,dziękiczemuichczłonkowie
upodabniająsiędosiebieiwiedzą,czegosięmogąposobiespodziewaćwokreślonych
sytuacjach,równieżseksualnych(Paleczny1993).
Obyczajowośćseksualnaobejmujecałokształtdozwolonychiniedozwolonych
zachowańseksualnych,mającychcharakterpubliczny(wodróżnieniuodżyciasek-
sualnego,wjegowarstwiebardziejemocjonalnej),zobiektywizowanychkulturowo
(wodróżnieniuodosobistychnawyków,zwyczajów,wyobrażeń,wierzeń,mitówiroz-
maitychschematówinstytucjonalnejekspresjiseksualnejczłowieka).Obyczajowość
seksualnapełnizarównofunkcjeregulacyjne,jakineutralizującewstosunkudonacisku
społecznego,kontroligrupspołecznych(naprzykładrytuałwalkimiędzyplemiennej,
ceremoniałsportowy,obrzędyświąteczne-sobótka-nocświętojańska);najczęściej
jestzbioremniepisanychnakazówizakazów,raczejoniskimstopniuogólności(wod-
żnieniuodzasadmoralnych,norm);wyrażapanującywspołeczeństwiesystemnorm
iwartościseksualnych,wtymteżsensiestanowiprawadlałatwoczytelnychipewnych
(przejrzysteiumocnionekontrolą)zachowańorazdostarczakryteriówoceny(„złeoby-
czaje”i„dobreobyczaje”).Sferazachowańseksualnychmawobyczajowościwysoką
rangę,ażdoutożsamianiaseksualizmuzobyczajowością.Pojęcie„nieobyczajności”czy
„złychobyczajów”zawężasiędosferyseksu,mówisięwtedyo„złymwychowaniu”,
„nieobyciutowarzyskim”czy„brakukulturywspółżycia”itympodobnych.Zmiany
społeczne(syndrom:urbanizacja,industrializacja,demokratyzacja,żnicowaniestruk-
turalneiichskutki),naruszajączasadyciągłościobyczajowej-opartejnaewidentnej
czytelnościtradycyjnychzwyczajów-wpłynęłytakżenaobyczajowośćseksualną,
tworzącnowerytualizacje,noweobrzędyoraznowewzorcezachowańiniszczącpo-
przednie(Trawińska1996).
Możemydzisiajzpewnościąuznać,żeobyczajowośćseksualnatotenobszar
związanyzseksualnościączłowieka,wktórymzachodząnajwiększe,wręczrewolucyjne
zmianywostatnichlatach.Świadcząotymchoćbytakiezjawiska,jakcorazpowszech-
niejszaakceptacjaprzedślubnychstosunkówseksualnych,związkównieformalnych,
ślubówcywilnychczyteżdzieciwychowywanychprzezsamotnychrodziców(matkę
lubojca).
Znaczniebardziejskomplikowaniewyglądasprawaetykiseksualnej.Normamoralna
tymsiężniodobyczajowej,żejestuwarunkowanapewnąuniwersalnąwizjączłowieka
lubświata.Itakzpunktuwidzeniamoralnegomożnaganićobyczajowośćseksualną,bo
choćtajestusankcjonowanawiekowątradycjąpewnejwspólnoty,tomożepozostawać
niezgodnaznormąmoralną.GdywXIXinapoczątkuXXwiekuchrześcijanieobserwo-
waliobyczajowośćseksualnąopisywanychprzezetnografówspołeczeństwpierwotnych,
takzwanychdzikich(przykłademmogąbyćTrobriandczycy,którychzwyczajeopisał