Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Socjologia.Pytaniapodstawowe
Funkcjeiwymiaretycznysocjologii
Stosowniedomomentuikontekstuswojegopowstaniaorazzgodniezobraną
orientacjąsocjologiakoncentrowałasięnaróżnychwymiarachżyciaspołecz-
nego(najegonstatyce”,aleinandynamice”),proponowałaodmienniedefinio-
wanezasadyładu(funkcjonalnieuzupełniającesięelementybądźwalkaprze-
ciwieństw,czyliciągłykonflikt),akcentowałarolęjednostekalboistniejącego
porządku(sprawczośćaktorabądźprzymusstruktur,normiwartości),przypi-
sywałateżsobieorazpełniławrzeczywistościróżnefunkcjelTychostatnichpo-
szczególniautorzywymienialiwiele:diagnostyczna,prewidystyczna,ideologiczna
(AndrzejMalewski),teoretyczna,diagnostyczna,apologetyczna,demaskatorska,
socjotechniczna(AdamPodgórecki),uzasadnianietezogólnych,stawianiehipo-
teziodkrywanienowychzależności,wskazywanieprzyczyniwyjaśnianieza-
chodzącychprocesów,wypracowaniezasadsłużącychinterpretowaniuobserwo-
wanychwskaźników(StanisławOssowski)lNajogólniejrzeczbiorąc,widać,że
zjednejstronychodziłowsocjologiiocelepoznawcze,azdrugiejopraktycznel
Tepierwszedotyczyłykoniecznościzbudowaniawmiaręspójnegokorpusuwie-
dzynatematspołeczeństwalWodniesieniudodrugichmówionoopotrzebieupo-
wszechnianiatejwiedzy,aletozaleceniemiałozupełnieinnysens,jeślizakłada-
łodostarczaniesamemuspołeczeństwuinformacjinajegotemat,aznaczyłocoś
zgołaodwrotnego,gdyodnosiłosiędoinformowaniawładzyostaniespołeczeń-
stwalOpowiedzeniesiępoktórejkolwiekzestronbyłodlasocjologarównoznacz-
nezwyboremmiędzyprzynoszącąchlubęroląnsłużebną”azdecydowanienagan-
nąroląnsłużalczą”;wrzeczywistościbadaczepełniliijedną,idrugąlMiędzynimi
mieściłysięrozmaitestanypośrednie,takiejakwmiaręneutralnarolanusłu-
gowa”bądźteżnacechowanazbytniągorliwościąrolanusłużna”lZpewnością
każdąznichdałobysięzilustrowaćkonkretnymiprzykładamil
Ściślezwiązanazproblematykąfunkcjisocjologiipozostajekwestiaetyczności
prowadzonychwjejramachbadańlSocjologianiejestbowiemprzedsięwzięciem
czystopoznawczym-coczęstopodkreślająbadacze-jesttakżepewnymstosun-
kiemmoralnymmiędzybadanymiistotamiludzkimiibadaczemistotludzkichl
Obranietakiegopunktuwidzeniaprowadzidoakcentowaniapewnychszczegól-
nychaspektówsytuacjibadawczej:intymności,zaufaniaiuczciwościalboprzemocy,
wyzyskuizdradyorazpiętnowania,wpisanychnawetwzaleceniametodologiczne,
zasadpostępowaniadozłudzeniaprzypominającychsposobystosowaneprzezin-
kwizycję,apotemprzezustrojetotalitarnelUzasadnieniemdlabezkompromisowe-
godążeniadowydobyciaprawdyzrespondentamożebyćargumentscjentystyczny
(wszystkowimięnauki),faustowski(ponadwszystkoliczysięprzydatnawiedza),
technokratyczny(trzebadostarczyćdanychniezbędnychdlanależytegofunkcjono-
waniaspołeczeństwa),polityczny(musizwyciężyćtalubinnaopcja),moralizatorski
