Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
OdTowarzystwaKooperatystówdoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówRP
kolejnespółdzielniewzaborzerosyjskim:„Zgoda”wPłockui„Oszczęd-
ność”wRadomiu.Doinicjatorówwszystkichtrzechkooperatywna-
leżałAleksanderMakowiecki.Pierwszestowarzyszeniaspożywców
nieradziłysobiejednaknajlepiej—doskwierałimbraklojalności
członkowskiej,nieuczciwośćiniezaradnośćzarządów,brakkapita-
łów,zwyczajsprzedażynakredytorazsprzedażynieczłonkom.Lu-
dwikKrzywicki,autorpracyStowarzyszeniaspożywcze,wydanej
jeszczew1903roku,upatrywałprzyczynyogólnejsłabościpierw-
szychspółdzielniwtym,żepowstałyonenagruncie„warstwnie-
właściwych”,awięcinteligencjiizamożnegomieszczaństwa—były
więcpodtrzymywanenietyle„zpotrzeby”,ile„dlahonoru”;.Przy-
kłademtakiejspółdzielnibyłostowarzyszenie„Nadzieja”wDąbrowie
Górniczej,któregolosyopisujeStanisławWojciechowski9.„Nadziei”
możnabyłoprzeciwstawićzałożonąw1888rokuSpółdzielnięSpożyw-
cówPracownikówDrogiŻelaznejWarszawsko-Wiedeńskiej,powstałą
wzwartymizorganizowanymśrodowiskukolejarzy.Robotniczycha-
raktermiałyzałożonebardzowcześniespółdzielniewrozwijających
sięośrodkachprzemysłowych—Żyrardowie,Łodzi,Pabianicach10
(częśćznichpoczątkowofunkcjonowałanielegalnie—byłyto„sklepy
zapiecem”11).Niewielepóźniejpróbyzakładaniaspółdzielnispożyw-
cówpodejmowanorównieżwśrodowiskachrobotniczychnaŚląsku,
jednakprzedsięwzięciatebyływwiększościkrótkotrwałe12.Spółdziel-
niespożywczezakładanotakżewzaborzeaustriackim,międzyinnymi
zinicjatywyEdwardaMilewskiego,działaczaPPSD(PolskiejPartiiSo-
cjalno-Demokratycznej)iautoraksiążkiSklepyspołeczne,wydanej
;LudwikKrzywicki,Stowarzyszeniaspożywcze.Ustępzdziejówkooperacji,Na-
kłademCzłonkówStowarzyszeniaSpożywczego:SkładGłównywKsięgarniStefana
Dembego,Warszawa1903,s.274-275.
9StanisławWojciechowski,StowarzyszenieSpożywcze«Nadzieja»wDąbrowie
Górniczej,t.2,s.294-299.
10Por.wtomie2tekstydotyczącespółdzielniłódzkich(s.307-322)orazspółdzielni
„Społem”wPabianicach(s.300-307).
11StanisławThugutt,XXVlatwpracyiwwalce.KrótkahistoriaZwiązku«Spo-
12KarolMiarkazałożyłwKrólewskiejHucie(obecnieChorzów)SpółkęSpożywczą
PoczciwychWiarusóww1871r.Stałasięonawzoremdlakilkunastupodobnychsto-
warzyszeń.W1886r.górnicyihutnicyzałożylispółdzielnięwSzopienicach(por.Zofia
Chyra-Rolicz,Podspółdzielczymsztandarem…,s.50).
