Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
OdTowarzystwaKooperatystówdoZwiązkuSpółdzielniSpożywcówRP
TwórcyTowarzystwapostrzegalikooperatyzmwtrzechwymiarach:
wychowawczym,umożliwiającymwykształceniesięumiejętnościde-
mokratycznych,ekonomicznymjakoinstytucjesprzyjającewzrostowi
dobrobytuklaspracującychorazjakodrogędo„wyższegoustroju
ekonomicznego”,opartegonazasadach„wspólnościisprawiedliwo-
ścispołecznej”37.Byłytotesamecele,którenakreśliłwpowstających
mniejwięcejwtymsamymczasietekstachprogramowychAbramow-
ski.Odpoczątkupodkreślanowięczarównodoraźne,jakidalszecele
kooperatyw,traktowanychjakoczynnikzmianycałegoustrojuspołecz-
nego.JednocześnieustawaTowarzystwamówiłaojegoneutralności
politycznejiwyznaniowej,podkreślałatakżejegootwartośćipowszech-
ność:„Względywyznaniowe,partyjneczyklasoweniemogąwpływać
nakwestięprzyjęciaczłonka”—czytamywparagrafie83;.
ZałożycieleTowarzystwapodkreślali,żejegodziałalnośćrozpo-
czynasięwsytuacjiznacznegozapóźnieniapozostającegowniewoli
społeczeństwapolskiego,którewdziedzinieżyciaobywatelskiegoiko-
operacjimusinadrobićogromnebraki.Zaprzykładdonaśladowania
uznanoFinlandię,krajagrarnyipoczątkowopodobniezacofanyjakzie-
miepolskie,gdziespółdzielczośćrozwinęłasięwsposóbskokowyna
przełomieXIXiXXwieku39.Kooperatyścimusielisięwięcnauczyć
pracyprzekraczającejichuwarunkowania.Wartykuleobwieszczają-
cympowstanieTowarzystwapisano:
Aleniewszystkimkrajomdanabyłamożnośćstopniowegowznoszenia
sięposzczeblachniczymniekrępowanejkulturydemokratycznej.Niewo-
lapolityczna,najazdykładłynieraztamęsamodzielnemurozwojowisił
ludowychizmienionewarunkipolitycznezastawałyjewrozproszeniu,
bezradne,znacznieopóźnionewswymrozwojuiorganizacji.Wtakich
warunkachniemożebyćmowyoczekaniu,ażonesamewytworząogni-
skanowejpracytwórczej,lecztrzebazabraćsięzezdwojonąenergiądo
urzeczywistnieniatego,cogdzieindziejsięjużutrwaliłoioddajeolbrzymie
usługiekonomicznemuikulturalnemurozwojowimasludowych40.
OddolnycharakterkooperatywWojciechowskiprzeciwstawiał
działaniupartyjnemu:
39Por.MariaDąbrowska,Finlandia.Wzorowykrajkooperacji,NakłademTowa-
rzystwaKooperatystów.Warszawa1913.
