Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(1620–1674),którypokusiłsięooszacowanieliczbymieszkańcówLondynuna
podstawietzw.tablicwymieralności12.Kolejną,wartąwspomnieniapostacią
jestWilliamPetty(1623–1685),twórcatzw.arytmetykipolitycznej13,który
jakopierwszyoszacowałdochódnarodowyAngliiiWalii.Przypomnijmytakże
pracęEdmundaHalleya(1656–1742),któryw1693roku,napodstawiezesta-
wienianarodzinizgonów,opracowałwzorzecwyliczaniaskładekemerytalnych
dlapowstającychfunduszyubezpieczeniowych14.Znamiennąpostaciąrozwi-
jającegosięnowegonurtustatystykibyłbelgijskiuczony,LambertAdolphe
Quetelet(1796–1874),któryzafascynowanyrozkłademnormalnymstarałsię
wykorzystywaćkrzywąGaussawprognozowaniurozmaitychzjawisk.Dohi-
storiiprzeszłajegopracaz1844roku,wktórejmodelującwzrostmężczyzn
zapomocąrozkładunormalnego,oszacowałzasięguchylaniasięodpoborudo
wojskaweFrancji.
Wcytowanychpracachmożnajużdostrzecto,costanowiistotęstatystyki
wjejobecnymkształcie.Ajestniąwnioskowaniebazującenadanychempi-
rycznych,którenieograniczasiędoichopisu,alestarasięwyprowadzićznich
ogólnewnioskiczyprawa,tudzieżprognozować.Tądrogąpodążyłaplejadawy-
bitnychuczonych,bywspomniećFrancisaGaltona(1822–1911),WilliamaA.
Gosseta(1876–1937)15,KarlaPearsona(1857–1936),EgonaS.Pearsona(1895–
1980),RonaldaA.Fishera(1890–1962),JerzegoNeymana(1894–1981)iwielu
innych.Towłaśnieoni,wostatnichlatachXIXwiekuiwpierwszejpołowie
XXwieku,położylifundamentypodgmachwspółczesnejstatystykimatema-
tycznej,która–choćnadaldynamicznieiwielokierunkoworozwijana–bazuje
naichdziełach.Iotychfundamentachstatystykitraktujeniniejszypodręcznik.
Jakwięcwidać,trafnejestpowiedzenie,żestatystykamastosunkowokrótką
historię,azarazemdługąprehistorię.Osobyzainteresowanetymizagadnieniami
odsyłamydoksiążekStephenaM.Stiglera[94,95],myzaśzatrzymajmysię
jeszczeprzezchwilęnadusytuowaniemstatystykijakodyscypliny.
Utworzeniew1834rokuKrólewskiegoTowarzystwaStatystycznego16wska-
zywało,żestatystykazaczynabyćpostrzegananietylkojakopewnadziałalność
utylitarna,alerównieżjakonauka.Jednakżejejumiejscowieniepośrodinnych
dyscyplinniebyłoczymśoczywistym.Zpowoduzwiązkówzempiriąstatystyka
byłaprzezpewienczastraktowanajakoczęśćfizyki.ChoćXX-wieczneosiągnię-
ciateoretyczneprzesunęłyjązdecydowaniewkierunkunaukmatematycznych,
12Wtymmiejscuwartowspomniećjegosłynnedziełopt.NaturalandPoliticalObse-
rvationsMentionedinaFollowingIndes,andMadeupontheBillsofMortality,wydane
w1662roku.
13PoliticalArithmetic,1676.
14DanedostarczyłmupastorCasparNeumann,pracującywdzisiejszymWrocławiu.
15ZnanegopodpesudonimemStudent.
16TheRoyalStatisticalSocietypowstałozinicjatywyAdolphe’aQueteleta.
17
