Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
lenianajbardziejwiążącenależałobyuznaćdefinicjeformułowanenagruncie
socjologii,któramastosunkowonajwięcejdopowiedzenianatematstruktury
społecznej.Przezstrukturęwścisłymsensiezwykłosięwsocjologiirozumieć
zjawiskaanalizowanewramach„badańnadstrukturąspołeczną”.Zawierasię
wnichklasycznaproblematykauwarstwienia,klas,barierklasowych,ruchliwo-
ścimiędzykategoriamispołeczno-zawodowymi,nierównościitowarzyszących
imkoncepcjisprawiedliwegopodziałudóbr.
Imdłuższajestlistatematów,tymtrudniejprzeprowadzićgranicęmiędzy
1.1.SPOŁECZEŃSTWOASTRUKTURASPOŁECZNA
tym,cojest,aconiejeststrukturąspołeczną.Jednymzprzykładówmaksy-
malnieszerokiegoujęciajestdefinicjaGurvitcha(1960),którydefiniujestruk-
turęspołecznąjakopowtarzającysięciągdestrukturyzacjiirestrukturyzacji.
Wświetletejdefinicjidostrukturyspołecznejnależałobyzaliczaćwszystkie
zjawiskaspołeczne,jednakstrukturaispołeczeństwostająsięwtedytożsame,
cooczywiścieczynizniejpojęcieredundantne,pozbawiającużytecznościna
etapieanaliz.
1.1.SPOŁECZEŃSTWOASTRUKTURASPOŁECZNA
Społeczeństwoistrukturęspołecznąutożsamiasięodkądpowstałasocjolo-
gia,choćniktniepostawiłmiędzynimiznakurówności.Zadającpytanie,czym
jestspołeczeństwo,nieuchronniewkraczamywzagadnieniastrukturyspołecz-
nej,wszystkiebowiemcentralneproblemydotycząceładu,rewolucji,zmian,
napięć,konfliktów,gryinteresówiwładzymusząbyćrozpatrywanewterminach
hierarchicznychstosunków,więzi,róliukładówpozycji.
Rozpatrywaniuspołeczeństwawterminachstrukturyspołecznejsprzyjają
skojarzeniazeświatemmechanikiiprzyrody.Sięganodonichodstarożytności
pośredniowiecze;czasytworzeniapodstawnowoczesnejsocjologiipoprzedza
trwającyponaddwieścielatokresburzliwegorozwojunaukprzyrodniczych,
posługującychsięwizjąwszechświatabędącegouporządkowanąkompozycją
elementówspójnejcałości.Biologicznemetaforyukazywałyspołeczeństwo
jakoorganizm,któryrządzisięprawamifizjologii,morfologiiifizyki.Zaczętoje
opisywaćwjęzykutakichpojęć,jak„system”,„organizacja”czy„funkcja”,na
analogicznychzasadachjakorganizmybiologiczneitworytechniki,przezco
stawałosięonotożsamezestrukturąiwyrażałojegoistotę.
PopularnośćmetaforyorganicystycznejzapoczątkowałHerbertSpencer,
zaliczanydotwórcówsocjologii.TeząwyjściowąSpencera,zktórejuczynił
onpodstawęcałościowejteoriisystemuspołecznego,byłostwierdzenie,że
zjawiskaspołecznezorganizowanesąnazasadachzbliżonychdoformorga-
nicznych,występującychwświecieprzyrody.Funkcjonowanieobutychsfer
rzeczywistościbyłodlaSpencera(1907)uderzającopodobne,aichbliskość
usprawiedliwiałaposługiwaniesięekwiwalentnymipojęciamiwodniesieniudo
modelibiologicznychoraz„fizykispołecznej”.Wpracachpoświęconychewolu-
cji,pisanychjęzykiemzbliżonymdojęzykateoriiDarwina,Spencerwskazywał,
13
