Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.NIERÓWNOŚCISPOŁECZNE
Związekmiędzypojęciaminierównościizróżnicowaniaspołecznegojest
taki,żetopierwszezawierasięwdrugim.Zróżnicowanie,którejestzjawi-
skiemoszerszymzakresie,stajesięformąnierówności,gdyrozpatrujemyje
wpostacihierarchii.Weźmytakiezjawiska,jakpłećczywiek-ujmującrzecz
najogólniej,możnajerozpatrywaćjakoprzykładpodziałów„horyzontalnych”,
alegdytraktujemyjejakorodzajehierarchii,zaczynamynaniepatrzećina-
czej.Występowanienierównościoznacza,żejedniludziemająpewnychrzeczy
więcejodinnych,czegokonsekwencjąsąnierównościpozycji.Najwyraźniej
widaćtowdziedziniedostępudodóbrmaterialnych:wyższąpozycjęzajmują
posiadaczekomfortowychsamochodówspędzającywakacjewekskluzywnych
kurortachczywłaścicieleluksusowychapartamentówidomów.Reprezentanci
klasniższychkorzystajązogólniedostępnychśrodkówtransportu,mieszkają
wosiedlachkomunalnychiniestaćichnazagraniczneurlopy.Tychostatnich
jestwiększość-np.w2007roku70%PolakówankietowanychprzezCentrum
BadaniaOpiniiSpołecznejdeklarowałobrakpieniędzynaspędzenieurlopu.
Najbardziejwymiernącharakterystykąnierównościjestzróżnicowaniedocho-
dów,drugimichkluczowymobszaremjestwładza,trzecimprestiż,czwartym
stylżycia,apiątymsferakultury.Autorzyksiążkipoświęconejnierównościom
wPolscewlatachosiemdziesiątychposługiwalisięnastępującądefinicją:
„onierównościachmiędzyjednostkamibędziemymówićwtedy,gdyjednostki
teróżniąsięstopniemzaspokojeniaswychpotrzeb”(Koralewicz,Mach1987:
27).Wpierwszymokresierozwojuempirycznejsocjologiibadanianadnierów-
nościamiograniczałysiędosferywarunkówbytowych.Wmiaręupływuczasu
obejmowanonimikolejneaspekty.
Możnawskazywaćnaróżnerodzajenierówności.Powyżejprzedstawiliśmy
próbęichklasyfikacjiodstrony„przedmiotowej”,wskazującnawystępowanie
nierównościdochodów,władzy,prestiżu,stylużyciaiuczestniczeniawkul-
turze.Innąklasyfikacją,byćmożeważniejszązpunktuwidzeniateorii,jest
wyodrębnienieróżnychmodelinierówności,którezwykłosięprzypisywaćdo
odpowiadającychimkoncepcjisprawiedliwościspołecznej(Rawls1972;Nozick
1974;Jasso1978).Problempogodzenianierównościzesprawiedliwościąjest
staryjakświatiproponującróżnerozwiązaniasformułowanowielealternatyw-
nychmodeli.Stosunkowonajbardziejznanesątrzyznich,któreterazprzed-
stawię.Znajdująoneszerokiezastosowaniewpraktycebadawczej,azwłasz-
czawmiędzykrajowychanalizachporównawczychnadnierównościami,gdzie
głównymcelemjestwyjaśnianieźródełpodobieństwiróżnicwkategoriach
określonychprawidłowościitypów.
2.2.NIERÓWNOŚCISPOŁECZNE
1.Pierwszymodelodwołujesiędopojęciarównościwobecprawa.Mówi
ono,żekażdyczłowiekpodlegatymsamymregułomipowinienbyćkaranywten
samsposób,niezależnieodpochodzeniaspołecznego,narodowości,wyzna-
niaczypłci.Whistoriirozwojuspołecznegoidearównościwobecprawastała
sięhasłempolitycznymipostulatemmoralnym.Narodziłasięonawcywilizacji
27
