Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
naspołeczneaspektymowy,któraodczasudychotomicznegopodziału
na
langue
(język)i
parole
(mowa),dokonanegoprzezFerdynanda
deSaussure’a,autora
Kursujęzykoznawstwaogólnego,
niebyła
przedmiotemzainteresowańjęzykoznawców.Saussure(1991)uważał,
żeprzedmiotembadańlingwistykijestjęzyk(
langue
)jakosystem,który
badaćmożnajedyniejakocałość.Toholistyczneujęciejęzykastawiałojego
użytkownikaipojedynczeaktymowy(
parole
)pozacentrumzainteresowania
lingwisty,cojednocześnieeliminowałomożliwośćbadaniaspołecznych
uwarunkowańużyciamowywkonkretnychsytuacjachmówienia.
Języktosystemznakówiregułichużycia.
KontynuatoremtejideibyłNoamChomsky.Twierdziłon,żelingwistyka
zajmujesię„idealnymużytkownikiemjęzyka,toznaczytakim,którynależy
docałkowiciejednorodnejspołecznościjęzykowejiznajejjęzykwsposób
doskonały”(Chomsky,1982,s.14).Takujętyprzedmiotbadawczypomijał
sytuacyjne,kontekstowezróżnicowaniajęzykaizamykałgowciasnych
granicachmodeliabstrakcyjnych.WprowadzoneprzezChomskiegopojęcie
kompetencjijęzykowejzakładało,żekażdyczłowiekjestwyposażony
biologiczniewewrodzonemechanizmyjęzykowe,któreumożliwiają
idealnemuużytkownikowijęzykarozumienieiwytwarzanienieskończonej
liczbyzdańzeskończonejliczbyelementów(Kurcz,1976;Halliday,1978).
Takipunktwidzeniaabstrahowałodkulturowychikontekstualnych
ograniczeńużyciajęzykawsytuacjachkomunikacyjnych(Bernstein,1971;
Ziółkowski,1998).Bernstein(1971,1990a)całkowicieodrzuciłtenpunkt
widzeniaitwierdził,żeprzedmiotemjegobadańjestmowa
(
parole
),badanieregułjejużyciawkontekstachkomunikacyjnychorazjej
społeczneuwarunkowania[1].
Mowatoużyciejęzykawokreślonejsytuacjispołecznej.
PerspektywabadawczaBernsteina
PerspektywabadawczaprzyjętaprzezBernsteinaoddaliłagood
problematykipodejmowanejprzezjęzykoznawstwostrukturalneisytuowała
teoriętransmisjikulturynagruncienowej,rozwijającejsiędyscypliny
–socjolingwistykiczysocjologiijęzyka,którabadazmiennościwobrębie
ogólnegojęzyka,wiążącjezczynnikamiorazfunkcjamispołecznymi(Labov,
1970;Hymes,1995).PodobniejakinnisocjolingwiściBernsteinuważał,
że„niejestmożliweutrzymanietwierdzenia,iżjęzykispołeczeństwo
toodrębnerodzajerzeczywistości”(Gumperz,1971,s.305)ikoncentrował
uwagęnienapoziomiekompetencjijęzykowej,jakczynilitowswych
badaniachstrukturaliści,lecznapoziomiewykonania:nasposobachużycia
językawcodziennejkomunikacji,wokreślonychspołeczniekontekstach,
wktórychkomunikującydokonująokreślonychwyborówjęzykowych.
ZdaniemBernsteina(1996b,s.127)„błędemjestzakładać,żesystem(jako
systemjęzykowy)jestzewnętrznywobecnasiżyjewłasnymżyciem,
żeregulujenasraczejniżmygoregulujemy;żesposoby,zapomocąktórych
