Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1994).Jestfiltrem,przezktóryczłowiekodbierarzeczywistość,jednocześnie
jąprzekształcając.Bernstein(1961a),podobniejakSapir,postulowałbadanie
kulturyprzezjęzyk,uważał,żeprzezjęzykmożnabadaćrelacjespołeczne
międzykomunikującymi,awięctraktowałjęzykjakpewnegorodzajuokno,
przezktórebadaczmożeoglądaćżyciespołeczne.
ZdaniemBernsteina(1971)językniejestlustremrzeczywistości,ale
bierzeaktywnyudziałwjejtworzeniu,astrukturajęzyka–sposób,wjaki
słowaizdaniasąpowiązanezesobą–odzwierciedlaformydoświadczania
świata.Bernstein(1971,s.43)uważał,nawiązującdoWhorfa,że„językjest
jednymznajbardziejważnychsposobówinicjowania,syntetyzowania
iwzmacnianiasposobówmyślenia,odczuwaniaidziałania”.Jednakjego
stanowiskoróżniłosięwistotnysposóbodpodglądówetnolingwistów.Prace
amerykańskichantropologówbadałyróżnicemiędzysystemamijęzykowymi
(anawetgrupamijęzyków),niewiążącichzestrukturąspołeczną.Bernstein
interesowałsięsposobamimówienia,któreistniejąwramachdanegojęzyka
naturalnego.Takjakwpracachetnolingwistów,językjestzarównoczęścią
kultury,jakijejniezbędnymwarunkiem(Burszta,1986),takteżwteorii
Bernsteinamowajestczęściąkulturyiśrodkiemjejtransmisji.Podstawową
teząBernsteina(1971,s.43)byłozałożenie,że„nabycieokreślonego
systemumowyściślesięwiążezprzyjęciempewnejhierarchiisposobów
postrzegania,klasyfikowaniaiodczuwaniaświata”.Przezmowęjednostka
kształtujewprocesiesocjalizacjiprzyjętywdanejgrupiestylpoznawczy.
Amerykańscylingwiści,głosząctezę,żejęzykbierzeaktywnyudział
wtworzeniurzeczywistości(conieznaczy,żejątworzysamodzielnie),
zauważyli,żejęzykmożeułatwiaćlubutrudniaćwyrażanierelacjimiędzy
obiektami(Hoijer,1955;Corson,1995).Bernstein(1961b,s.168)również
zwracałuwagęnato,że„mowastajesięgłównymśrodkiem
selekcjonującymiwzmacniającympercepcję.(...)Formyjęzykamówionego
wpływająnato,któreelementyrzeczywistościuznanezostanązaistotne
poznawczo,afektywnieczyspołecznie”.Jednostkitejsamejspołeczności
językowejposługująsięjęzykiemjakosystememznakówizasadichużycia,
wsposóbzróżnicowany,aleniepozbawionyreguł.Takjaklingwiścizakładali,
żejęzykjestkodem,któryskładasięzsystemówznakóworazregułich
użycia,Bernstein(1990a)twierdził,żemożnamówićokodziemowy,
sugerująctymsamym,żeistniejąpewnezasadyregulującewymianę
znaczeń.Mowaniejestchaotyczną,niedoskonałąrealizacją
homogenicznegosystemujęzykowego,jakpostulowałChomsky,ale
„podlegapewnymwzorom,funkcjonujejakosystem,możnająopisaćprzez
reguły”(Hymes,1968,s.131).PodobniejakSapir,którytwierdził,żewzory
językasączęścią„nieuświadomionejwiedzy(
tacitknowledge
)”(Burszta,
1986;Osgood,Sebeok,1954),Bernstein(1990b)równieżzakładał,żereguły
rządzącemowąniesąuświadamianeprzezuczestnikówkomunikacji.
Wramachprzedstawianejtutezyjęzykstanowizespółreguł,które
przestrzeganesątakżewkodachmowy.
Społecznastrukturyzacjaznaczeń
IstotnaróżnicapoglądówmiędzyWhorfemaBernsteinempoleganatym,
żewteoriietnolingwistyamerykańskiegojęzyk,jegostruktura,nakłada
