Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niepełnosprawnośćwzrokuijejfunkcjonalnenastępstwa
23
jeststosunkowoczęstoodnotowywanewbadaniachuzyskiwaniemniejszegoi(lub)
słabiejdostosowanegodopotrzebwsparciaprzezosobysłabowidzącewporówna-
niuzosobaminiewidomymi.Zuwaginapewnąspecyfikęproblemówrozwojowych
doświadczanychwwarunkachsłabegowidzeniaistotnejestuwzględnianiewanali-
zachbadawczychorazwprojektowaniuirealizacjidziałańpomocowychpoziomu
sprawnościwzrokowejjakopodstawowejzmiennejwpływającejnaheterogeniczność
możliwościipotrzebwopisywanejpopulacji.
Czynnikiemwznacznymstopniuróżnicującymsytuacjęrozwojowąosóbznie-
pełnosprawnościąwzrokujestmomentwystąpieniadysfunkcjiorazjejcharakter.
Wrodzoneuszkodzeniewzrokuskutkowaćbędzieosiąganiemumiejętnościispraw-
nościwposzczególnychdziedzinachrozwojowychzpewnymopóźnieniemlubprzy
zastosowaniuodmiennychodstandardowychstrategiiwynikającychzestopniowego
kształtowaniamechanizmówkompensacjisensorycznejipoznawczej.Wpływwy-
stępującejodurodzenianiepełnosprawnościwzrokunaprzebiegścieżkirozwojowej
uwidaczniasięszczególniewpierwszychlatachżyciadzieckaiwymagapodjęciawie-
lowymiarowychoddziaływańrehabilitacyjnychiwspierającychobejmującychcały
systemrodzinny.Zkoleinabycieniepełnosprawnościwbiegużyciamożewpewnym
stopniuoddziaływaćnakierunek,zakresidynamikęzmianrozwojowych,przyczym
formowaniesięreakcjipsychologicznychnauszkodzenieorganizmubędziewdużej
mierzezależneodfazyżycia,wktórejdochodzidoutratywzroku.Wokresiewczes-
negodzieciństwanabyciedysfunkcjiwzrokuzaburzadalszyprzebiegrozwojupsy-
choruchowegodziecka,jednocześniewysokiezdolnościadaptacyjneiplastyczność
charakteryzującetostadiumułatwiająszybkiewykształcenieskutecznychstrategii
radzeniasobieznastępstwaminiewidzenialubsłabowzroczności.Ociemnieniena-
stępującenadalszychetapachrozwoju(adolescencja,wczesnaiśrodkowadorosłość)
bywazazwyczajrozpatrywanewkategoriachstrefyutraconegorozwoju,gdyżdotych-
czasowybiegplanowanejścieżkibiograficznejzostajeprzerwanyiprzestajeodpowia-
daćspołecznymscenariuszomrealizacjizadańrozwojowych(Kowalik,2008).Utrata
sprawnościwzrokowejjakokrytycznezdarzenieżyciowewyzwalasilnystresicierpie-
nieprowadząceniejednokrotniedoosłabieniaodczuwaniasensuwłasnejegzystencji.
Brakwzrokubędącegodotądpodstawowymkanałemodbioruinformacjiipozna-
waniarzeczywistościskutkujezaburzeniempoczuciabezpieczeństwawjegowymia-
rzepodstawowym,ponieważutrudniawłaściwąinterpretacjęodbieranychbodźców,
antycypacjęzdarzeńwnajbliższymotoczeniuiadekwatnedostosowaniezachowania
dokontekstudanejsytuacji.Poczucieautonomiiiprzekonanieozdolnościdosamo-
stanowieniaulegajązachwianiu,awypracowanyobrazwłasnejosoby(kompetencji,
motywów,postaw,opinii)podlegagwałtownymprzekształceniom,gdyżjednostka
okresowotracizdolnośćdoefektywnegowykonywaniapodstawowychczynności
(m.in.samoobsługa,czynnościdniacodziennego,poruszaniesię,czytanie,pisanie,
obsługakomputera)iodgrywaniarólspołecznychwsposóbodpowiadającydotych-
czasowymstandardom(Czerwińska,2016c).Wtychfazachżyciaosobadoświadcza
