Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Niepełnosprawnośćwzrokuwkontekścierozwojuwbiegużycia
silnegopoczuciastraty,azasobypierwotnieprzeznaczonedozdobywaniakolejnych
osiągnięćrozwojowychzostająspożytkowanewprocesieprzystosowaniasiędono-
wejsytuacji.Zarazemjednakczłowiekprezentujewyższąniżwdzieciństwieodpor-
nośćpsychicznąidojrzałośćemocjonalno-społeczną,jakrównieżprzejawiazdolność
doświadomegowzbudzaniawsobiemotywacjidozmianywżyciu,wtymcelowego
inicjowaniaprzemianwłasnychzachowań,postaw,przekonań,standardów.Wopinii
autorakoncepcjistrefyutraconegorozwoju,StanisławaKowalika(2008),kategoria
tanieodnosisiędonabycianiepełnosprawnościwfaziepóźnejdorosłości,dlaktórej
charakterystycznejestpogorszeniestanuzdrowiaikoniecznośćprzystosowaniasię
dostopniowegospadkusiłwitalnych.Utratawzrokuwwiekusenioralnymmożewięc
byćzdarzeniemmniejtraumatycznym,jednakjejimplikacjefunkcjonalnesąniezwy-
klepoważne(Mojon-Azzi,Sousa-PozaiMojon,2008;Nymaniin.,2012),gdyżdość
częstopogłębiająskutkinaturalnegoprocesustarzeniasięizwiększająryzykoumie-
ralności(Zhengiin.,2012).
Niecoinnekonsekwencjerozwojoweobserwowanesąuosób,uktórychnaby-
cieniepełnosprawnościnastępujestopniowowwynikuprogresuschorzeniaukła-
duwzrokowego(Łuba,2015).Odczuwanyprzezniestresmacharakterprzewlekły,
ajegonatężenieczęstowarunkowanejestprzebiegiemprocesuleczenia(konieczność
hospitalizacji,poddawaniesięzabiegom,odczuwaniedyskomfortulubbólu)iroko-
waniami.Lękprzedpogorszeniemstanuwzrokumożeprowadzićuosobyzprogre-
sywnąsłabowzrocznościądonieuzasadnionychzachowańasekuracyjnych,nadmier-
nejostrożności,aktywnegounikanianowychwyzwańiobniżeniaogólnegopoziomu
aspiracjiżyciowych,uczłonkówrodzinyzaśskutkowaćwykształceniempostawy
nadmiernejopiekuńczości.Wprzypadkuadolescentówimłodychdorosłychobser-
wujesiętakżepodejmowaniezachowańryzykownych,wypieraniefaktuposiadania
problemówzdrowotnychi(lub)stosowaniestrategiimaskującychosłabieniewzroku.
Poziomakceptacjiniepełnosprawnościbezpośredniowpływanazaangażowanieoso-
bysłabowidzącejwprocesrehabilitacji,którazazwyczajobokinnychdziałańobej-
mujerównieżopanowanietechnikwykonywaniaczynności(m.in.czytaniaipisania,
przemieszczaniasię)wsposóbtypowydlaosóbniewidomych,tojestopartynado-
tykui(lub)słuchu.Woddziaływaniachrehabilitacyjnychkierowanychdotejgrupy
osóbkluczowemiejscepowinnazająćopiekapsychologiczna,gdyżdługotrwałystres
związanyzpogłębianiemsięproblemówwzrokowychmożeobniżaćprawdopodo-
bieństwowystąpieniapozytywnychzmianrozwojowychbardziejniżmatomiejsce
wprzypadkukrótkotrwałegostresuosilnymnatężeniu(Czerwińska,2016a).
Abyzapobiegaćnegatywnymkonsekwencjomniewidzeniaisłabowzroczności,
osobyzniepełnosprawnościąwzrokukorzystajązmechanizmówkompensacyjnych.
Zastępowaniewzrokupoleganaprzejmowaniufunkcjiwzrokuprzezzmysły,które
niezostałyuszkodzone,czyliprzezdotyk,słuch,węchismak,układprzedsionko-
wy,atakżemowę.Plastycznośćmózgupozwalanawypracowaniepodstawowych
sposobówpoznawaniaświata,radzeniasobiewsytuacjachtrudnychinieznanych.
