Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Paradygmatsprawiedliwościwwymiarzeprawnym
19
WXVIiXVIIwiekumożnamówićocałkowitymzanikukarkompozycyj-
nychnarzecztychzunifikowanych.WOświeceniuwprawiedominowałyjuż
takiehasła,jak:równośćwobecprawa,indywidualizacjaiutylitaryzm.Znala-
złyoneswojeodzwierciedleniewKodeksiekarnymz1932roku.Stądteżnielet-
nichdo13r.ż.uznanozaniezdolnychdoodpowiedzialności,atychmiędzy13
a17r.ż.zawarunkowoodpowiedzialnych,cowiązałosięzkoniecznościąokre-
ślaniaichpoziomurozwojuintelektualno-moralnego(K.Sójka-Zielińska,2009).
Wrezultacieoddzielononieletnichoddorosłychsprawcówprzestępstw,stosując
wobecnichśrodki,aniekary.DlategoteżwXXwiekuwyróżnionowobrębie
sprawiedliwościnaprawczejmediacjęwsprawachkarnychnieletnich.
,,Zarysowanyproceshistoryczny,[…],pozwalazauważyćistotną,ogólną
tendencjęrozwojową:odpierwotniewystępującejwczystejpostacirestytucji,
poprzezkaręprywatnązprzewagąelementukompensacyjnego,pokompozycję
połączonązkarąpubliczną.Następniewidocznestajesięzorientowanieprawa
nakarępublicznąukierunkowanąnaodstraszanieieliminowanie,zwyłączeniem
restytucjinarzeczpokrzywdzonego,ażpowspółczesnewzmocnienieprawofiary
przestępstwaiprzywróceniejejmiejscawdochodzeniukompensacjiwprocesie
karnym”(A.Muszyńska,2010).3
UschyłkuXXwiekucorazpowszechniejkrytykowanoówczesnąresocja-
lizacjęorazsystemsądownictwa.Brakwymiernychefektówoddziaływańpeni-
tencjarystóworazwzrostprzestępczościwywołałydyskujęnadalternatywnymi
sposobamiprzywracaniaładuspołecznego.Pojawiałysięgłosy,wktórychpod-
kreślano:interesyjednostki,więzispołeczne,pojednanieinaprawę.Zaczętoza-
stanawiaćsię,wjakisposóbmożnaprzestrzegaćnormyprawne,abystronykon-
fliktumiałymożliwośćuczestniczeniawprocesiezadośćuczynienia.Ostatecznie
postanowionospróbowaćoddawaćsprawywręcesamychzainteresowanych,
którymtradycyjnepostępowaniesądoweodbierałodecyzyjność(A.Muszyńska,
2010).Wsprawiedliwościnaprawczejistotnestająsiępotrzebysprawcyiofiary,
dlategom.in.A.Korybski(1993)doszukujesięjejźródełwwiktymologii,wktó-
rejdążysiędoeksponowaniaroliosobypokrzywdzonejwprocesieposzukiwania
sprawiedliwościpoprzestępstwie.4
Krytykatradycyjnegowymiarusprawiedliwościorazuwzględnianiepod-
miotowościipotrzebosóbpokrzywdzonychstopniowoprzyczyniałysiędo
zmianysposobumyśleniaspołeczeństwaomiejscuofiarprzestępstwawproce-
sierozwiązywaniakonfliktówprawnych.ProgramVictim-OffenderMediation
wdrożonywOntariow1974rokuuznawanyjestzaprekursorskiwkontekście
3NatemathistoriimodelusprawiedliwościnaprawczejCzytelnikodnajdziewięcejinformacji:
H.Zehr,1980,1990;H.J.Berman,1983;A.Rosner,2005,s.37-58.
4CzytelnikodnajdziewięcejodwołańdowiktymologiiwDyskusjiiwnioskachkońcowych
monografii.
