Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Filozofcznaperspektywasprawiedliwości
35
lozofa,żesprawiedliwość(wrazzprawdą)stanowicnotębezkompromisową.Nie
sposóbjednakzgodzićsięzteząbrakusprawiedliwości.
R.Nozick(1999)nadajesprawiedliwościdużeznaczenie,gdyżdziękiniej
możliwejestwierneopisanierzeczywistości(R.Nozickza:P.Vardy,P.Grosch,
1995).Sprawiedliwośćwyrażasięwprawieczłowiekadoposiadaniatego,coma
(podwarunkiem,żeodbyłosiętolegalnieizgodniezobowiązującymispołecznie
normami).Autorformułujetrzygłównezasadysprawiedliwegospołeczeństwa.
Pierwszaznichdotyczysprawiedliwegopozyskiwania,czylilegalnegozdobycia
lubnabyciadobra.Sprawiedliweprzekazaniestanowidrugązasadę,którazwią-
zanajestzlegalnąsprzedażąluboddaniemdobra(zjejrealizacjąmożnaspotkać
sięnaprzykładwtrakciemediacji).Ostatniazasadadotyczydochodzeniaswoich
praw,napoziomieinstytucjonalnym,wsytuacjiutratydobralubnielegalnego
przekazaniago(R.Nozick,1999).Autorrolępaństwaograniczadoochronylu-
dziwsytuacjinaruszaniaichdóbr,przezcooddajesprawiedliwośćwręceinsty-
tucji,wprzypadkunielegalnegopozyskaniaczegoś(wsytuacjikradzieży,czy
oszustwa).Takisposóbmyślenianakazujerozstrzyganiekonfliktówprawnychna
drodzesądowej.Jednakuznając,żewpozostałychsytuacjachjednostkadecyduje
osamejsobie,uchylasięfurtkędlapozasądowychmetodrozwiązywaniakonflik-
tów(np.rodzinnych,szkolnych).Niewykluczasięrównieżmożliwościpodjęcia
działańrestytucyjnychprzezosobę,któradopuściłasięniesprawiedliwości,gdyż
stanowitojednozjejniezbywalnychpraw.Pomimorównościwzakresiepraw,
efektkońcowy(rozwiązanie)możewydawaćsięniesprawiedliwy.Wynikatonaj-
częściejzbrakurównoważnychpozycjistron(np.zróżnicowanegoilorazuinte-
ligencji)(Z.Pańpuch,2009).Środkiemzaradczym,podczasmediacji,jestczu-
waniepośrednikanadzachowaniemmaksymalnejrównowagimiędzystronami.
Sprzyjatouzyskaniubardziejsprawiedliwegoporozumienia.
L.Petrażyckigłosiłbardzooryginalnepoglądynatematprawaisprawiedli-
wości.Negowałkojarzenieprawazprzymusem,anormęprawnąujmowałjako
projekcjęprzeżyciaemocjiprawnejisprowadzałjądogroźbyzastosowaniasank-
cji.Traktującprawowkategoriizjawiskapsychicznego,wyróżniłemocjemoral-
neiprawneopartenawewnętrznymograniczeniuwolnościczłowieka.Wprzy-
padkuemocjiprawnychpodstawęstanowiąwyobrażeniaosobymającejprawo
dooczekiwaniaodinnychokreślonegopostępowania(czytaj:prawo).Jednostka
dziękiemocjommoralnymodczuwaobowiązek,któryniejestzwiązanyzdrugim
człowiekiem(czytaj:moralność)(L.Petrażycki,1959,1960,1985).
Autorrozumiałwięcprawojakoprzeżyciaetyczne,wktórychemocjemają
charakteratrybutywnyiwskazywałnatrzyzasadniczejegofunkcjespołeczne:
wychowawczą,rozdzielcząiorganizacyjną.Prawopowinnowspomagaćprzysto-
sowaniespołecznejednostkiwgrupie,pomagaćdokonywaćpodziałuiwymiany
dóbrmaterialnychlubkulturalnychorazwspieraćworganizowaniuspołeczeń-
stwa(L.Petrażycki,1959a).
