Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wprowadzenie
zbliżyłsiędokoncepcjiKublera,albowiemprzedmiotemtejksiążki,jakautorpisze
wprzedmowie,jesthistoriawybranychpojęć,atakżezwiązanychznimizagadnień
iteoriiestetycznych(Tatarkiewicz1976,5).
PomysłyKublerawjegooryginalnejkonceptualizacjisąwmoimprzekonaniuprzy-
datnedlahistoriiestetyki,albowiemwyczulająbadaczanadługietrwaniedyskursów,
inspirujądoszukaniaiwskazywanianprzedmiotówpierwszych”,nkulminacyjnych
wejść”iprzebiegunwiązekwłókien”,aprzytymskłaniajądociągłejrefleksjizarówno
nadinterpretowanymipojęciami,jakinadpojęciamiużywanymidointerpretacji17.
Tuwykorzystamjedorekonstrukcjihistoriiideimodernizacyjnychwhistoriiestetyki,
bynajejtleokreślićnwartośćpozycyjną”obuestetykWitkiewicza.
4.Typyzdańalogikadyskursówperswazyjnych
Wdotychczasowychuwagachmiałemnamyślidyskursybudowanezezdańwsensie
gramatycznym,którychznaczeniejestwyznaczoneprzezregułysemantyczne.Jednak-
żewdyskursachperswazyjnych,szczególnieocharakterzepolemicznym,awłaśnie
takicharaktermająwdużejmierzetekstyWitkiewicza,znaczeniakomunikowane
sątakżenamocyregułpragmatycznych,któresąodmienneodregułsemantycznych.
Doanalizytegotypudyskursówkorzystnebędzieprzyjęciedystynkcjipojęciowych
wprowadzonychprzezJohnaL.Austinawjegokoncepcjiaktówmowy,alerozszerzo-
nejnadyskurspisany,boztakimwestetycemamydoczynienia.Austinprzyjmuje
dwapodstawowepodziaływypowiedzeń:popierwsze,naeksplicytneorazimplicytne,
apodrugie,nakonstatywne(wskrócie-konstatacje)orazperformatywne(wskró-
cie-performatywy)18.Wyróżniawięcwsumieczterytypywypowiedzeń:konsta-
tacjeeksplicytneikonstatacjeimplicytneorazperformatywyeksplicytneorazperfor-
matywyimplicytne.
Jeślirozszerzymytenpodziałnadyskurspisany,dotyczyćonbędzietakżezdań,
jakoichpodstawowegoskładnika19.Zdaniaeksplicytnetotakiezdania,którychsens
jestzgodnyzichznaczeniemwyznaczonymprzezsemantyczneregułyinterpretacji.
NaprzykładsensemzdanianAutoremobrazuMonaLisajestLeonardodaVinci”jest
17Filozofia,wtymestetyka,otrzymałatakżezinnejstronyimpulsdobacznegoprzyglądaniasięuży-
wanymprzezsiebiepojęciom.JaktrafniezauważyłHerbertSchnädelbach,pozwrociejęzykowym,zapo-
czątkowanymprzezWittgensteinawPhilosophicalInvestigations,niemożnajużuprawiaćżadnejrefleksji
przedmiotowej,niedokonujączarazemrefleksjijęzykowej(Schnädelbach2001b,83).Tenwątekbędzie
obecnywcałejniniejszejpracy,choćniebędzieeksponowany.
18Woryginale:explicitorazimpliciticonstativeutteranceorazperformativeutterance(Austin1974,
235,236).
19Podziałtendotyczytakżerównoważnikówzdań,rozumianychjakotakiewyrażenia,któreniemają
formyzdaniowejwsensiegramatycznym,alektórymkontekstipragmatyczneregułyinterpretacjinadają
sensrównoważnyzdaniom,więcktóresąprzekładalnenazdaniawsensiegramatycznym.Mogątobyć
pojedynczesłowa,atakżezachowaniaprozodycznelubmimiczneczygestykulacyjne.Chociażsąważną
częściądyskursówmówionych,topierwszezwymienionychodgrywająminimalnąrolęwdyskursiepisa-
nym,apozostałe-żadnej,dlategojepomijam.
