Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6.Spektrumaksjologicznedziełasztuki
6.Spektrumaksjologicznedziełasztuki
25
Normatywnycharakterdyskursówestetycznychwymuszanainterpretatorzeuży-
wanieterminówoznaczającychwartościiwartościowania,awtejdziedziniepanu-
jedużaróżnorodnośćujęć,więcdlauniknięcianiejednoznacznościtrzebapodjąć
decyzjęterminologiczno-pojęciową.Pójdęwtymwzględziewkierunkuwskazanym
przezStanisławaOssowskiegoiBohdanaDziemidoka.OssowskiwUpodstaweste-
tykisformułowałprogrambadańaksjologicznych:empiryczno-analityczny,azara-
zem-popierwsze-bezzałożeniowy,wtymsensie,żenieprzyjmującyżadnychmeta-
fizycznychpreasumpcji,a-podrugie-kulturalistycznyihistorystycznywtymsensie,
żeprzedmiotembadańczyniwspółczesnązachodniąkulturęestetyczną.Jegocelem
głównymbyłaklaryfikacjapojęćaksjologicznych,stanowiącychwdyskursachestetycz-
nychwielokryterialnenzbitkipojęciowe”,dopostacijednokryterialnej.Ossowskiskon-
statował,żewestetycznejpraktyceocennej,niezależnieodtowarzyszącychjejdeklaracji
ontologicznych,defactoprzyjmowanejestprzekonanieosubiektywno-obiektywnym
statusiewartości,toznaczyprzekonanie,żechociażwartośćjestproduktemwartościo-
wania,towartościowaniedotyczyzawszepewnychcechprzedmiotowychocenianego
obiektu(Ossowski1958,308).BohdanDziemidoknazwałwśladzaRomanemIngar-
denemtakiewartościmianemnrelacjonalnych”(Dziemidok2004,XXXI)34.Ossowski
dodałjeszczeuwagęorelatywizacjikulturowejbadańaksjologicznych.
Dlasocjologasprawaobiektywnościwocenachestetycznychnieprzedstawiasięgroźnie.
Obiektywnahierarchiawartościestetycznychtohierarchiaprzyjętawśrodowiskuspołecznym,
doktóregonależyten,ktowobiektywnośćdanejhierarchiiwierzy(Ossowski1958,332).
Podobniejaksocjologkultury,takżehistorykestetykiniemusiprzyjmowaćżadnych
przekonańontologicznych.ChociażswojecelebadawczeOssowskisprofilowałsocjo-
logicznie,tojednakpodstawowymkonkretem,naktórymzaprojektowanąprzezniego
operacjęmożnawykonać,sądyskursyestetyczne,awtakimprzypadkustatusonto-
logicznywartościzawartyjestwwizjiczywersjiświatazawartejwdyskursie.Zadanie
historykaestetykipoleganarekonstrukcjiiklaryfikacjiwartości,beznarzucaniainter-
pretowanymdyskursomprzekonańwłasnych,awięcnaichinterpretacjihistorycznej
wsensieKmityiNowaka.
Ossowskidałjedyniepoczątekrealizacjiswegoprogramu,rozdzielającwartościo-
waniaiwartościdziełasztukinanestetyczne”,którychkryteriumjestprzeżycieeste-
tyczne,oraznartystyczne”,którychkryteriumjestrangahistorycznadzieławdzie-
jachsztuki(Ossowski1958,286).IdącwkierunkuwskazanymprzezOssowskiego,
możnadokonaćdalszychklaryfikacjipojęciowych.Wyodrębnionaprzeztegobada-
czakategoriawartościestetycznejnadalniejestjednokryterialna,bowdyskursach
estetycznychstosowanesąwartościowaniazuwagibądźnapięknosposobuprzed-
stawienia,bądźpięknoprzedmiotuprzedstawionego.Asątoróżnekryteria,przeto
34
RomanIngardenużywategoterminunp.wartykulenUwagiowzględnościwartości”(Ingarden
1975,436).
