Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.Normaneutralizmuaksjologicznego
5.Normaneutralizmuaksjologicznego
23
Doktrynaestetycznawidzianazpunktuwidzeniadyskursuestetycznegojestjego
wyinterpretowanymekstraktem,zawierającymtezyiichuzasadnienia,natomiastdys-
kursestetycznywidzianyzpunktuwidzeniadoktrynyestetycznejjestjejrozbudowaną
werbalizacją,zawierającąelementyliterackie,perswazyjne,introspekcyjneetc.
Logicznabudowakoncepcjiestetycznychjesttaka,żeichfundamentemsąprze-
konanianormatywne,zaśprzekonaniaczystoopisowe,jeśliwogóletakiewystępują,
służąprzekonaniomnormatywnymzaracjewspierające.Niemożnabowiemuprawiać
estetykibezprzyjęcia,cojestsztukąicojestdziełemsztuki.Asztukiniemożnawyod-
rębnićspośródwszelkichdziedzinaktywnościludzkiejbezangażowaniasięwocenę,
cosztukąjest,aconiąniejest.Analogicznie,dziełsztukiniemożnawyodrębnićzuni-
versumdziełludzkich(czynnościlubichrezultatówprzedmiotowych)inaczej,niż
przezwskazaniewartości,któreprzypisujesiędziełomnazywanymndziełamisztuki”,
którychodmawiasiępozostałymobiektom.Przetoestetykacałkowicieneutralnanor-
matywnieniejestmożliwa.
Koncepcjeestetyczneróżniąsięstopniemjawnościswegonormatywnegocharak-
teru.Najbardziejjawnynormatywnycharaktermająmanifestyartystyczne,naprzy-
kładOrnamentundVerbrechenAdolfaLoosa,wktórymunikanieornamentówjest
utożsamionezpostępem,apostępjestzwaloryzowanypozytywnie,coperswazyjnie
prowadzidonormygłoszącej,iżimdziełoarchitekturymamniejelementóworna-
mentacyjnych,tymjestbardziejwartościoweiodwrotnie(Loos1908,3).Wdyskur-
sachnormatywnychwartościsąustanawianealboprzezdecyzjęprospektywną,albo
przezadaptacjęjakiejśtradycjiiewentualniejejmodyfikację.
Najbardziejukrytycharakternormatywnynosząsocjologicznekoncepcjesztuki;
wnaszejestetyce-koncepcjaStanisławaOssowskiegozawartawjegoksiążceUpod-
stawestetyki.Przyjęteprzezautoraprogramowosocjologicznerozumieniesztuki,
wBitwiepodGrunwaldemMatejkipoprzedzaWitkiewiczapostrofądoczytelnikaośmieszającąStruve-
go:nWstrzymajcieśmiech,przyjaciele!”(Witkiewicz1971,72);oniemieckiejfilozofii,doktórejzalicza
estetykęStruvego,pisze,żenstworzyłasystem,wktórympiękno,dobroiprawdatańcządziwacznego
kankananawyciągniętymsznurkuabstrakcji”(Witkiewicz1971,104);wartykulenProfesorowiStruve-
mu”pisze,żeStruvendziesięćlatspokojnierozpierałsięnaszpaltachKłosów,ijako«uznanapowaga»,
jako«znanyspecjalista»możebyjeszczedługielatazrównymjakdotądpożytkiempracowałnaniwie
«ojczystejsztuki».Naglewydałosięwszystko![ł]żenietylkosięnieznanasztuce,alewdodatkuwswo-
ichpracach,zbijajączawszedowodzeniemswojezałożenia,niemożeumysłuswegoutrzymaćwkarbach
logiki”(Witkiewicz1971,727).StruveodpłacałsięWitkiewiczowipięknymzanadobne,postponującgo
jakokrytykaiznawcęsztuki,naprzykład:nJednymznajdziwaczniejszychobjawów[ł]dyletantyzmu
unasjestzdanie,żepoetaiartystasązarazemispecjalistaminapolukrytyki.Wedługtegozdania,które
znowutylkounaswygłaszająniektórzymalarze,artystaobznajomionyjakotakoztechnikąswejsztuki
jestlepiejprzygotowanydozawodukrytykaaniżeliteoretycznyestetyk[ł]Krytykdyletant[ł]uznając
siebiezajedynegopowołanegodowyrokowaniawsprawachsztuk,nieczujezazwyczajwcalepotrzeby
głębszychstudiównadestetykąihistoriąsztuki,leczlekceważąctalentumysłowy,idziezawszeiwszędzie
zagłosemswegosubiektywizmu,swegochwiejnegowidzimisię”(Struve2010,330-331).Jestoczywiste,
żenkrytykdyletant”toWitkiewicz,choćjegonazwiskoniepadawtymtekście,zaśnteoretycznyestetyk”
toautortegotekstu.
