Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
9.Uściśleniasemantyczne:realizm,naturalizm,weryzm,aleteizm,pulchryzm
33
przyjmowanegowdanejkoncepcji,znaczeniaperswazyjnego,wynikającegozreguł
pragmatycznych,aewentualnietakżezapleczametafizycznego,zakładanegowramach
danejestetyki.Wyabstrahowanieposzczególnychskładnikówznaczeniowychjestnie-
kiedybardzotrudnymzadaniem.Aponieważprzynajmniejczęściowowszystkiekon-
cepcjeestetycznebazująnajęzykupotocznym,toteżłatwouleciluzji,żeróżnekoncep-
cjesącałkiemwspółmierne,szczególnie,jeślitakbyłytraktowaneprzezspierających
siępolemistów.Kompatybilnesąnatomiastocenybazującenadoświadczeniupotocz-
nym,np.,żeobrazjesttakwierny,jakodbicienaturywlustrze.Nieznaczyto,żemusi
wichzakresiepanowaćzgoda,copokazałpierwszyspórWitkiewiczazeStruvem
(oczymbędziemowawrozdzialeII).Tozresztąułatwiałorewitalizacjęwcześniej-
szych,zdezaktualizowanychjużpoglądów,czylimodernizacjęrewitalizacyjnąwprzy-
jętymwcześniejsensie.UwagaJaussa,żewnaukachhumanistycznych,wodróżnieniu
odnaukprzyrodniczych,możliwejestodnowieniehistoryczniewyczerpanegopara-
dygmatu,tymbardziejodnosisięwięcdoestetyki,awszczególnościestetykinorma-
tywnej(Jauss1986,153).
Pojęcie‘paradygmatu)wzastosowaniudoestetykiwartododatkowoniecouści-
ślić.Wizjęświataprzyjmowanąwobrębiedanegoparadygmatuestetycznegookreślam
jakonparadygmatontologiczny”.Paradygmatyontologicznewestetycesączęstoprze-
dłużeniemparadygmatówfilozoficznych,przetodająsięzgrupowaćwrodzinypodo-
bieństw,którenazywamnsupraparadygmatamiontologicznymi”.Westetyce,podob-
niejakwfilozofiiwogóle,dwomazasadniczymisupraparadygmatamibyłyidealizm
imaterializm.Najedeninadrugisupraparadygmatskładasięwielehistorycznych
paradygmatów.Takżeparadygmatynormatywnezgrupowaćmożnawsupraparadyg-
matynormatywne,choćwtymzakresieuzusniejesttakustabilizowany,jakwprzy-
padkuontologii.
9.Uściśleniasemantyczne:realizm,naturalizm,weryzm,
aleteizm,pulchryzm
Westetyceihistoriisztukiistniejątrzykonwencjejęzykowedotycząceużyciaważ-
nychdlatychdziedzinterminównrealizm”innaturalizm”.Wedlepierwszejkonwen-
cjiterminnrealizm”jestnazwąpojęciatypologicznego(supraparadygmatycznego),
któregosenssprowadzasięwkażdymraziedoideiprawdziwegoprzedstawienia
wdzielesztukifragmenturzeczywistościistniejącejrealnielubnpotencjalnie”,zaś
nnaturalizm”oznaczapewienkierunek(paradygmat)wsztuceXIXwieku,który
takbyłokreślanyprzezswoichtwórców.Drugakonwencjaróżnisięodpierwszej
tym,żewroliterminuogólnegootakimsamymznaczeniujaknrealizm”wpierw-
szymprzypadku,występujewniejsłowonnaturalizm”,anrealizm”oznaczapewien
nurtwsztuceXIXwieku;trzecianatomiastróżnisięodtychdwóchtym,żeobater-
minywznaczeniuogólnymużywanesąwymiennie,zatemobawystępujązarówno
wznaczeniuszerszym-typologicznym,jakiwąskim,historycznym,awięcsuprapa-
radygmatycznymiparadygmatycznym.
