Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Piechnik,Wizerunekkobietyimężczyznywjęzykowymobrazieświataludnościwiejskiej(naprzykładziegminyZakliczyn
nadDunajcem,Kraków2009ISBN978-83-233-2733-2,e-ISBN978-83-233-8539-4©A.Piechnik&WUJ
16
Gminęcharakteryzujeurozmaiconarzeźbaterenu.Południowączęśćstanowiąob-
szarygórzyste,natomiastmiejscowościpołożonewdolinieDunajcacechujerówninny
krajobraz.Opisywanyterenznajdujesięwobrębiedwóchjednostekfizyczno-
-geograficznych:PogórzaWiślickiegoiCiężkowickiego.Jesttoobszarmocnozalesio-
ny(lasystanowiąokoło45%powierzchni),typoworolniczy.Glebyuprawnesąsłabe,
głównietrzecio-iczwartoklasowe[Moskal,Kotala1997,tab.1].
2.Historiagminy
PoczątkiosadnictwanaterenachMałopolskipołożonychnapółnocodNowegoSącza
sięgająpiątegotysiącleciap.n.e.[Tobiasz-Otrębskab.r.w.,26].Bezpośrednimiprzodka-
mizakliczyniansąplemionasłowiańskie,przybyłenaterenMałopolskiokołoVIwieku
iosiedlonewokolicachZawadyLanckorońskiejwVIIIwieku.Nadużymobszarzedzi-
siejszejgminyrozciągałasięPuszczaKarpacka,którejczęśćnaddunajską(wtymobszar
dzisiejszejgminyZakliczyn)JudytaSalicka,wdowapoWładysławieHermanie,poda-
rowałabenedyktynomtynieckimokołoroku1105.Zinicjatywytegozakonu,prawdopo-
dobnieprzywspółudzialeroduGierałtów,nadDunajcempowstałapierwszaparafia
rzymsko-katolicka,któraprzyjęłanazwęOpatkowice.WXIVwiekuutworzonazostała
parafiawGwoźdźcu,aniecopóźniej:wPaleśnicyorazwDomosławicachzkaplicąna
zamkumelsztyńskim,zbudowanymprzezródLeliwitów[Hebda2006,8].
Rozwojowiterenusprzyjałopołożenienaskrzyżowaniuszlakówhandlowych:
zTarnowadoNowegoSączaorazzWęgierdoKrakowa,atakżebliskośćspławnego
wówczasDunajca.Jużwśredniowieczuznanebyłyopatkowickietargi,naktóreścią-
galiokolicznimieszkańcy.Ludnośćpozostałejczęścidzisiejszejgminytrudniłasię
wówczasrolnictwemorazgórnictwem,gdyżobecnaRudaKameralnaposiadałazłoża
rudyżelaza,którąprzetapianowkuźnicywodnejnatereniedzisiejszejPaleśnicy.
JużwXIVwiekuwyraźniezaznaczałsiępodziałobszarunaprawo-ilewobrzeżny
pasDunajca8.RódMelsztyńskichwszedłwzajadłyspórgranicznyzwłaścicielami
prawegobrzegu:opactwemtynieckim.Konfliktzakończyłsięporozumieniemw1480
roku.NiegospodarnośćSpytkazMelsztynadoprowadziładozadłużeniawłości,wsku-
tekczegomelsztyńskiklucz(wrazzOpatkowicami)przeszedłwposiadanieSpytka
Jordana.Wroku1557Opatkowicezyskałyprawamiejskie,zaśrokpóźniejmiejsco-
wośćposiadałajużnazwęZakliczyn,pochodzącąodpodmyślenickiejsiedzibyrodu
Jordanów9.ZaczasówSpytkanowopowstałemiastootrzymałoliczneprzywileje
sprzyjająceosiedleniu,cozaowocowałopowstaniemwokółzakliczyńskiegorynku
gęstejzabudowyokonstrukcjizrębowej[Pasiecznik1992,14],którejpozostałości
widocznesądodzisiaj.
8Wyznaczanaprzezrzekęgranicadodziśjestnietylkotopograficzną,aleiświadomościową.Za„wła-
ściwych”członkówgminyuważanisąmieszkańcyczęściprawobrzeżnej,poktórejznajdujesięmiasteczko
centralne.Mieszkańcówobszarówlewobrzeżnych„prawdziwizakliczynianie”nazywająZavWovåkaHilub
TeHiּzavWody.
9WedługklasyfikacjiS.Rosponda,Zakliczyntonazwapamiątkowa„...lubraczejimportowana,jak
gdybyprzeniesionazZakliczynapodMyślenicami”[Rospond1984,443].
