Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Piechnik,Wizerunekkobietyimężczyznywjęzykowymobrazieświataludnościwiejskiej(naprzykładziegminyZakliczyn
nadDunajcem,Kraków2009ISBN978-83-233-2733-2,e-ISBN978-83-233-8539-4©A.Piechnik&WUJ
31
Toostatniestwierdzeniestałosiępodstawątezy,mówiącejorelatywizmiejęzy-
kowym.
E.SapiriB.L.Whorfopracowaliwspólniekoncepcję,zwanąhipoteząSapira–
Whorfa.Ujejpodstawtkwideterminizmjęzykowy,zakładający,żekonstrukcjemyślo-
weorazmożliwościmentalnesąuwarunkowaneprzezsystemyjęzykowe.Językwpływa
wznacznymstopniunaodbieranieistrukturyzowanietreści.Wmyślwspomnianejhipo-
tezyjęzykzależyodkulturyakulturaodjęzyka[Fleischer2000,47].
Nanajnowszebadanianadjęzykowymobrazemświatadużywpływmajęzyko-
znawstwokognitywne.Lingwiściztegonurtunieoddzielająmyśleniaodmówienia,
przyjmując,żekluczemdozrozumienianaturyludzkiegojęzykajestzrozumienienatu-
ryludzkiegopoznania.ZgodniezmyśląGeorge’aLakoffaiMarkaJohnsona,pojęcia
zawartewjęzykukierująmyśleniemczłowieka,jegopostępowaniem,percepcjąirela-
cjamimiędzyludzkimi[Maćkiewicz1999,17].Oddziaływaniejęzykanazachowanie
możeprzyjmowaćróżnąmoc:możejedeterminować,kształtowaćlubnaniewpływać.
Siłaoddziaływaniaobrazówjęzykowychzależyodcharakteruinterpretowanegoele-
mentuświata:czyjestondostępnyzmysłowo,prekonceptualny,czymożestanowi
wytwórkulturybądźmetaforę.Istotnajesttakżewiedzaużytkownikówjęzyka,ich
świadomośćjęzykowaiznajomośćbądźbrakznajomościjęzykówobcych.Koncepcji
językowegoobrazuświataniemożnajednakwpełniidentyfikowaćzlingwistykąko-
gnitywną.Kognitywiścibowiem,jakpodkreślaJolantaMaćkiewicz,zajmująsiędy-
namicznymaspektemkonceptualizacji,podczasgdyjęzykowyobrazświatakoncentru-
jesięnaaspekciestatycznym[Maćkiewicz1999,23].
2.Pojęciejęzykowegoobrazuświatanagrunciepolskim–stanbadań
WPolscebadaniemjęzykowegoobrazuświatazajmująsięlingwiściodpoczątku
latosiemdziesiątychXXwieku.Jakopierwszatermin„językowyobrazświata”odno-
towałaEncyklopediawiedzyojęzykupolskimpodredakcjąStanisławaUrbańczyka.
Zgodniezeksplikacjątamzawartą,asformułowanąprzezWaleregoPisarka,JOSto
„obrazświataodbitywdanymjęzykunarodowym[który–uzup.A.P.],nieodpowiada
ściślerzeczywistemuobrazowiodkrywanemuprzeznaukę...”,zaś„...międzyobrazami
świataodbitymiwposzczególnychjęzykachnarodowychzachodząznaczneróżnice...”
[Pisarek1978,143].
Jednymzpierwszychbadaczy,którzypodjęlitentemat,jestJ.Bartmiński.Języko-
wyobrazświatazaliczaondosferypotoczności.Zaznaczaprzytym,żepotocznośćto
zjawiskosięgającegłębokiejwarstwyjęzyka,semantykiwyrazów,aleisposobuper-
cypowaniarzeczywistości,atakżeludzkiejsferybehawioralnej.J.Maćkiewiczzkolei
podkreśla,żejęzykowyobrazświatatomodelabstrakcyjny,wyidealizowanyiintersu-
biektywny.Subiektywneobrazyświatasązindywidualizowaneidopierołącznepo-
traktowanieróżnychjednostkowychwizjirzeczywistościpozwalawysnućwnioskico
dointersubiektywnegoobrazu.Obrazświatazawartywjęzykustanowiwspólnąbazę,
któraumożliwiatworzenieiodbiórkomunikatuorazułatwiaporozumiewanie
