Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Piechnik,Wizerunekkobietyimężczyznywjęzykowymobrazieświataludnościwiejskiej(naprzykładziegminyZakliczyn
nadDunajcem,Kraków2009ISBN978-83-233-2733-2,e-ISBN978-83-233-8539-4©A.Piechnik&WUJ
17
Wroku1597miasteczkoprzeszłopokądzielizroduJordanówdoSobków,ana-
stępnie,podobnądrogą,przejęlijeTarłowiezeSzczekanowicherbuTopóripozostali
właścicielamiterenudo1748roku.ImZakliczynzawdzięczasprowadzeniewroku
1621zakonufranciszkanów[Pasiecznik1992,24].
WXVIIwiekumiasteczkozostałowyludnioneprzezpomór(1652–1653)orazna-
jazdSzwedów,połączonyzespaleniemmiejscowości(1656).AbypomócZakliczy-
nowisięwydźwignąć,królJanIIISobieski,apóźniejAugustIIISasnadalimiastu
przywilejedodatkowychjarmarków.TamtegookresusięgażywadodziśsławaZakli-
czynajakomiasteczkatargowego10.Znaczniepodupadłegospodarczoziemieprzejęli
LanckorońscyherbuZadorainależałyonedonichdoroku1886.
Wczasiezaborówziemiezakliczyńskieobjęłazapaśćgospodarcza,panującanaca-
łymobszarzepodległymAustrii.Skutkibezwzględnejdlachłopówpolitykipogłębione
zostałyprzezklęskiurodzajówzroku1845i1846,codoprowadziłodorabacjiprzeciw
szlachcie,którarównieżnatereniedzisiejszejgminyZakliczynzebrałakrwaweżniwo
[Hebda2006,19].Uwłaszczeniegruntóww1848rokuspowodowałostopniowąpo-
prawęsytuacjimieszkańcówZakliczyna.Dopostępurolniczegoprzyczyniłasięprężna
działalnośćkółkarolniczego,powstałegopodkoniecXIXwieku.Świadomośćchło-
póworazichpoczucietożsamościwzrastałytakżezasprawącorazprężniejdziałające-
goszkolnictwaorazrozwojuruchuludowegoispółdzielczościoszczędnościowej(kasy
Reiffeisena)[Hebda2006,25–26].
Postępgospodarczo-społecznyzahamowanyzostałprzezIwojnęświatową,która
nieoszczędziłaokolicZakliczyna.Pamiątkępotymokresiestanowidziewięćcmenta-
rzywojennychznajdującychsięnatereniegminy11.Wroku1934przeprowadzona
zostałareformaadministracjigminnej,wwynikuktórejodebranoZakliczynowiprawa
miejskie[Ciupka1999,36].IIwojnaświatowanaziemiachzakliczyńskichrozpoczęła
się1wrześniazbombardowaniemmostunaDunajcu,łączącegoWesołówzMelszty-
nem.Wczasieokupacjiprężniedziałałonaomawianymobszarzepodziemie.WZakli-
czyniefunkcjonowałatajnaszkoła,amieszkańcygminyangażowalisięwkonspirację
zbrojną.Największąnatymtereniewalkępartyzantówzhitlerowcamistoczono
wJamnej.Niemcyspacyfikowaliwieś:spalilidomostwaizamordowali57mieszkań-
ców[Hebda2006,36–37].NapoczątkuXXwiekuZakliczynposiadałznaczącąmniej-
szośćżydowską(wokresieokupacjiokoło330osób)12.Hitlerowcyutworzylitugetto,
10TradycjajarmarkóworazrzemieślniczycharakterZakliczyna(zprzewagąszewskiejprofesji)dały
przyczynekdopowstaniaregionalnegoprzysłowia:SpieszyćsięjakszewczZakliczynanajarmark[Potępa
b.r.w.,6].
11Wśródtychnekropoliiwiększośćstanowiącmentarzerosyjskieiaustriackie.NaterenieZakliczyna
znajdujesiętakżekirkutżołnierzyżydowskich,zaliczanydonajpiękniejszychinajlepiejzachowanych
wMałopolsce[Bartosz1991/92,213].
12ZakliczyńscyŻydzibyliakceptowanijakoczłonkowiespołecznościwiejskiej,aleichodmienność
kulturowaznajdowałaodzwierciedleniewlicznychkrzywdzącychopowieściachiprzesądach.Napoczątku
XXw.pomawianotuŻydówodokonywaniezbrodnirytualnychinierzadkodarzononiechęcią.„Zeszyty
Wojnickie”[2001]prezentująfragmentopisującegoczasyprzedwojennepamiętnikamieszkańcaokolicy
Zakliczyna,wktórymczytamy:„...nieładniekupowaćuŻydawniedzielę...”[Zeszyty2001,42],adalej:
„...mówili,że(...)dzieckobyłozamordowanespecjalnienakrew,którejŻydzipotrzebowalidoswych
obrzędówreligijnych.WedługichTalmudukrewmusiałabyćkatolicka.Takichmordówdokonywalisami
rabini”[Zeszyty2001,44].Opodobnychpomówieniach(nieznajdującychpotwierdzeniawprzekazach
historycznych)piszeOskarKolberg,opisująckulturęokolicTarnowa[por.Kolberg1967,17–18].Kontak-
