Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
powstawanieciałketonowych(kwasβ-hydroksymasłowy,kwasacetylooctowy,aceton).
Dodatkowospożyciewęglowodanówiichmagazynowanieworganizmiepowoduje
większyefekttermogenicznyniżtłuszczuinasilautlenianieglukozy,szczególniewtedy,
gdyudziałfruktozywposiłkujestznaczny.
Węglowodany,poprzekształceniuwtriwęglowecząsteczki,mogąbyćwykorzystane
dosyntezyaminokwasówglukogennych,m.in.:alaniny,kwasuglutaminowego,kwasu
asparaginowego,proliny.Niedobórwęglowodanówmożenatomiastprowadzićdonasile-
niaglukoneogenezyzaminokwasówglukogennych,gliceroluimleczanu.
Glukozajestpodstawowymmateriałemenergetycznymdlamózgu,rdzeniakręgo-
wegoierytrocytów,jakrównieżdlamięśni,jelitczyserca.Udorosłejosobyerytrocyty
zużywająokoło40gglukozy/dobę.Wydatkienergetycznemózgu,stanowiąceokoło
20%podstawowejprzemianymaterii,wymagajązużyciaokoło140gglukozy/dobę.
Jednakwsytuacjiniedoborówmózgmożedlapotrzebenergetycznychkorzystaćtakże
zciałketonowych.
Fruktozaniejestmetabolizowanaworganizmiebezpośredniodoglukozy,apofosfo-
rylacjidofruktozo-1-fosoranujestprzekształcanaprzezaldolazędotrioz(glicerol-3-fos-
foranuifosforanudihydroksyacetonu),którepoprzezdifosforan-1,6-fruktozyifruk-
tozo-6-fosforanprzekształcanesądoglukozy.Znaczącailośćpochodzącychzfruktozy
cząsteczekwęglaulegaprzemianiedomleczanu,znaczniemniejszadopirogronianu.
Wpostacimleczanuzostająonewłączonewprocesglukoneogenezyiglikogenogenezy
lubprzekształconedoacetylo-CoAicytrynianu,stanowiącpodstawędosyntezykwasów
tłuszczowych.
Wwątrobiefosforandihydroksyacetonuprzekształcanyjesttakżedoglicerolo-3-fos-
foranu,atenpoestryfikacjiprzezkwasytłuszczowe-dotriacylogliceroli.Tezkolei,wcho-
dzącwskładcząsteczeklipoproteinVLDL(very-low-densitylipoprotein),uwalnianesą
dokrążenia.Zwiekszonestężeniefruktozywekrwiniezmniejszaaktywnościfosfofruk-
tokinazyisprzyjazwiększonejprodukcjiacetylo-CoA(ryc.2.1).Chociażfruktozanie
wywołujegwałtownegowzrostustężeniaglukozywekrwiiniewpływanaintensywny
wyrzutinsuliny,jejwątrobowymetabolizmmożepowodowaćzwiększonąlipogenezę
denovowwątrobieiwzroststężeniatriacylogliceroliwekrwi.Szacujesię,żepoposiłku
zawierającymfruktozęzezwiązanejzjejprzemianamilipogenezydenovopochodzi
aż30%palmitynianuwtriacyloglicerolachsyntetyzowanychwwątrobie.
Zwiększonespożyciewęglowodanówstymulujegłównielipogenezęwwątrobie,
wmniejszymstopniuwadipocytach,awpływglukozyjestznaczniemniejszyniżfruk-
tozy.Hipertriglicerydemiaindukowanazwiększonąpodażąfruktozymożerównieżwy-
nikaćzezmniejszonegousuwaniatriacyloglicerolizkrążenia,gdyżmniejszastymulacja
odpowiedziinsulinowejmożezmniejszaćaktywnośćlipazylipoproteinowej.
Długotrwałespożywanieznacznychilościfruktozy(powyżej10%wartościenerge-
tycznejdiety,szczególniepowyżej20-25%),przedewszystkimwpołączeniuzglukozą,
możepowodowaćzwiększeniestężeniatriacylogliceroliwekrwinaczczo,jakrównież
poposiłkowywzroststężeniatriacylogliceroliiapolipoproteinBwekrwi,zwłaszcza
uosóbzinsulinoopornościąi/lubhipertriglicerydemią.Ponadtoprzyczyniasiędo
wzrosturyzykawystąpieniaotyłościzewzględunazmniejszonewydzielanieleptyny
24
2.Znaczeniewęglowodanówwżywieniuczłowieka
