Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.Biopolimery
Zhandlemjedwabiemwiążesiętzw.jedwabnyszlak(silkroad),prowadzącyzChin
doEuropy.
Fibroina(białkojedwabiunaturalnego)zawierastrukturęfibrylarnązłożoną
zaminokwasów:glicyny,alaninyityrozynywtopionejwserycynę(tzw.klejjedwab-
ny)[1.27,1.43-1.46].Bardzoregularneułożenieglicynyialaninywsfałdowanycharku-
szachoprzeciwległejkonformacji(β-harmonijka)nadajejedwabiowimiękkość,gięt-
kośćipięknypołysk.
Wprzeciwieństwiedowłókienzwełny,włóknajedwabiusłaborozciągliwe.Kry-
stalicznewłókna(ozawartości30-90%fazykrystalicznej)jedwabiu3-4krotniebar-
dziejwytrzymałeodwłókienzestali,wprzeliczeniunaichmasę.Wynikatozregularnej
strukturywłókienjedwabiuwywołanejmiędzycząsteczkowymiwiązaniamiwodorowy-
miihydrofobowymi.
Włóknajedwabiunaturalnegouzyskiwanezkokonówowadówjedwabnika(Anaphe
moloneyi,Bombyxmori),żywiącegosięliśćmimorwy(ewentualniedębu).Hodowlaje-
dwabnikówodbywasięwiosnąitrwatylkodwamiesiące.Wylęggąsienictrwakilkadni,po
czymżywiąsięintensywnieliśćmimorwyprzezokresmiesiąca,powiększającswojawagę
10000razy.Następnieowijająsięwkokonwłóknamijedwabiuwciągu3dni.Kokonyza-
nurzasięwgorącejwodzie,abyznaleźćkonieckażdejnicijedwabnej,którenawijasięna
szpule.Zjednegokokonuotrzymujesię1,5-2kilometrówcienkiejnicijedwabnej.Włókno
poddajesięprzędzeniuwceluuzyskaniaprzędzyjedwabnej,zktórejwyrabiasięjedwabne
tkaniny.Światowaprodukcjajedwabiuwynosiokoło100000tonrocznie.
SamiecjedwabnikaBombyxMoriwytwarzaniezwyklesilnyferomonbombykol
(bombycole)(heksadeka-10,12-dien-1-ol)[1.47]:
wyczuwalnyprzezsamicęprzystężeniu4,210-18moll-3[1.47].
Feromony(pheromones)należądogrupyzwiązkówsemiochemicznych,wytwarza-
nychworganizmachzwierzątgłówniedlakomunikowaniasięmiędzysobąinformacji:
omiejscachznalezieniapokarmu.
obronnych(wszczynaniaalarmu),
ogotowościpłciowej.
Feromonywytwarzająrównieżroślinyiludzie.
1.2.7.5.Białkonicipajęczej
Podobnąbudowęstrukturalnąiwłaściwościdojedwabiunaturalnegowykazująnici
pajęcze,będącebiopolimerami[1.27,1.45].Nićpajęcza(pajęczyna)jestwytwarzana
wkądziołkachprzędnychpająkaznajdującychsięnakońcuodwłoka.Jestprodukowana
przezpająkidobudowygniazd,sieciłownychilokomocyjnych.
Nićpajęczącharakteryzuje:
pięciokrotniewiększawytrzymałośćniżstaliotymsamymprzekroju