Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
53
Gall.Mamdwuhbratow.Anndreas11latstaryLorenc5latstary.Siostrasięzo-
wieMaryijest3latastara.Jaidę7latdoszkołyisiedzęjuszroks48Klasiepiyrszej.
Imamhęćdonauki
AgnesWalter
1872,s.155(ostatnipolskiżyciorys)
Żywot
Jezdem4tegoStycznia1859WmałymDob{rz}niuurodzonyMójOjcieczo-
wiesięUrbanKlimiotjestkomornik40latstary.MojaMatkasięzowieUlianna
Gizajest50latastara.JamamjednegoBratazowiesięLorenzKlimiotijest
11latstaryijednysiostrazowiesięJochannaKlimiotjest16latstaramamchęc
donauki
UrbanKlimiot
Komentarz.PrezentowanetekstypochodzązobszaruŚląskaOpolskiego,wlatach1742-1945
będącegowewładaniuPrus.WieśŻelaznależynalewymbrzeguOdry,oddalona9kmnapółnocny
wschódodOpola.
Zgodniezzarządzeniempruskichwładzoświatowychdzieckokończąceszkołęmusiałonapi-
saćżyciorysponiemieckuipopolsku.Opatrzonypodpisemnauczyciela,życioryszachowywano
wdokumentacjiszkolnej.Odroku1872pisanojużtylkożyciorysyniemieckie,bowtedywłaśnie
wprowadzanojęzykniemieckijakowykładowywszkołachludowych(zwyjątkiemlekcjireligii
iśpiewu).
Tekstysąschematyczne,operująstałymiformułami,zawieraćmusiałydatęimiejsceurodze-
niaucznia,imionarodzicówirodzeństwa,zawódojca,liczbęlatnauki.
Uwidoczniłysięwtekstachcechygwarowe,którepotem(w1929r.)odnotowanopodczas
zbieraniatekstówmówionychwtejsamejwsi.Sąpojedynczerefleksymazurzenia(doskoły),zwę-
żeniasamogłoskipochylonejė(piyrszej),przejściasamogłoskipochylonejawo(zogrodnikem)
lubwdyftonguou
̯(Jał=ja).Przedniąnosówkępotwardychspółgłoskachwymawiasięszeroko
(siedza,mamsiostra),pomiękkichwąsko(Wiénh).CharakterystycznadlaŚląskajestwymowapo-
strzedni‘pośredni’.Formajezdemwskazujenaudźwięcznieniemiędzywyrazowe.Wskładnitypu
mojamatkasięzwiąuwidoczniłasiękategoriapluralismaiestatis.Powtarzająsiękalkiniemieckich
połączeńwyrazowych(corkaodmoichrodzicow,jestumarła,jest11latstary);takżeimionazapi-
sywanozazwyczajwwersjachniemieckich.
Zob.360.[TekstgwarowyzŻelaznej].
chałupnik‘chłopbezrolnyposiadającytylkodomzobejściemiogrodem’
czerwień‘czerwiec’
gbur‘chłopużytkującyłanlubwiększyobszarziemi’,ześr.-g.-niem.Gebur
komornik‘chłopbezrolnymieszkającywcudzymdomu’
krys‘okręg’,zniem.Kreis
półłanik‘chłopużytkującypółłanaziemi,połownik’
zagrodnik‘chłopużytkującyobejścieiniewielkądziałkęziemi’
MarekCybulski
48Takwrkpsie.
