Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
1.Międzybadaczami
Zjawiskotoodpowiadazapowstawanienaturalnychprogówwyborczych[Ha-
man2003,Nohlen2004].Najbardziejprecyzyjnympojęciemjesttunprógwyklucze-
nia”
.Podpojęciemtymrozumiesięmaksymalnyprocentgłosów,któryniedajegwa-
rancji,żepartiaotrzymachoćjedenmandat.Wprzypadkusystemud’Hondawynosi
on1/(liczbamandatówwokręgu+1).Jeśliwięcokręgjestdziewięciomandatowy,
naturalnyprógwyborczywynosi10%-partiamusizdobyćojedengłoswięcej
niżtawielkość,bymiećpewność,żezdobędziemandat.Możesięzdarzyć,choć
niemusi,żepartia,któradostanieojedengłosmniejniżte10%głosów,wokręgu
takimniezdobędziemandatu.Szansatabędziezależećodszczegółowegorozkładu
głosównaposzczególnepartie.Gdybyjednakwszystkiepozostałegłosyprzypadły
najednąpartię,którazdobędzie90%głosówplus1,totapartiazdobędziewszystkie
dziewięćmandatów,zaśpartiazpoparciem10%minus1niezdobędzieżadnego
mandatu.Takwyliczonyprógwykluczeniadlapolskichrealiównajwiększąwar-
tośćprzyjmujewsiedmiomandatowymokręguCzęstochowa-12,5%.Jestniższy
odustawowegoproguwyborczegotylkowprzypadkuokręguWarszawaI,który
wwyborach2011rokuosiągnąłwielkość20mandatów.
Jeśliprocentzdobytychmandatówniemożeodpowiadaćprocentowizdobytych
głosów,topotencjalnaróżnicazależyzarównoodmetodyzaokrąglania,jakiod
liczbymandatówwokręgu[Nohlen2004].To,comożnabyokreślićnziarnemna
zdjęciu”
,zgrubszaodpowiadawielkościproguwykluczenia,czylijestzależneod
liczbymandatów.Najedenmandatwprzypadkuokręgudziewiętnastomandato-
wegoprzypada5,3%,wprzypadkuokręgusiedmiomandatowegotojestponad
14%głosów.Regułytakiegowpasowywaniasprowadzająsięogólniedokryteriów
rozdziałuostatniegomandatu.
Łączeniezasad
To,żemetodyprzeliczaniaudziałówwzdobytychgłosachnamandatywpewnych
warunkachsprowadzająsiędowyściguoostatnirozdzielanymandat,stanowitylko
przyczynekdowniosku,żezasadykolejnościiudziałuniemusząsięwykluczać.
Najbardziejznaczącymprzypadkiemwspółwystępowaniazasadykolejnościiudzia-
łujestsystemwiększościbezwzględnej.Pierwszaturawyborówjesttuwyścigiem
odwóchzwycięzcach(przechodzącychdodrugiejtury),jednakżepodwarunkiem
żejedenznichnieotrzymaodrazuudziałuwwysokościponad50%głosów.Jeśli
jednaktaksięniestanie,dochodzidowyborczegopojedynku,wktórymwyścig
ipodziałsątożsame.Wwalcejedennajedenzdobyciewiększejliczbygłosów
oznaczazdobycieichwięcejniżpołowy(pomijającproblemgłosównieważnych).
Pierwszywkolejności-zwycięzcawyścigu-jestjednocześniewiększościowym
udziałowcem.
Ponieważobydwienaturalnereguływyborówmająswojezaletyiwady,systemy
polityczneróżnychkrajówpróbująłączyćobateelementywróżnychkonfiguracjach
[Shugart/Wattenberg2001].Takiepróbysąkłopotliwewklasyfikacji-paletastoso-
wanychwświeciesystemówwyborczychprzypominanietyleszarąstrefę,októrej
