Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Samoocena:pojęcie,cechyifunkcjerozwojowe
1.1.1.Poczuciewłasnejskutecznościjakonaczelnastrukturasamooceny
27
Poczuciewłasnejskutecznościjestfunkcjąsamoregulacjiiwyrażasięwprze-
konaniuowłasnymwpływienarzeczywistość,realizowanymzgodniezwłas-
nymicelami,pragnieniami,możliwościami,zdolnościamiiumiejętnościami
(Juczyński2001).Tradycyjnierozumianepoczuciewłasnejskutecznościma
charakterpoznawczyijestsubiektywnymprzeświadczeniemjednostkiozdolnoś-
ciachaktywnegodziałaniawpewnychsytuacjachiskutecznegorozwiązywania
wybranychproblemów(Bandura1997).Silnepoczuciewłasnejskutecznościjest
powiązanezaktywnymzaangażowaniemsięwkonfrontacjizproblemami.Osoby
owysokimnasileniutejdyspozycjiposiadająszerszyzakresumiejętnościroz-
wiązywaniaproblemów,podejmowaniadecyzjiidokonywaniawyborów.Nato-
miastniskieprzekonanieowłasnychumiejętnościachizdolnościachzaznacza
sięwtendencjachdowycofywaniasięzaktywnościzaradczejirozwiązywania
problemu(Heppner,Lee2005).Poczuciewłasnejskutecznościmożeodnosićsię
dospecyficznychzadańlubobszarów,atakżedotyczyćuogólnionegoprzekonania
związanegozposiadanymiosobistymikompetencjami(Poprawa1996,s.101–105).
Samoregulacjapozwalaosobiekontrolowaćwłasnefunkcjonowanie,regulo-
waćaktywność,stanemocjonalny,wjakimsięznajdzie,orazinnewewnętrzne
procesy.Zdolnośćdosamoregulacjiwzrasta,kiedyjestwiększadostępnośćtreści
samowiedzyorazgdywJarealnymczyJapowinnościowym,tzw.kierunkach
dlaJa,zawartyjestjednoznacznykierunekrozwoju(Higgins1996).Charaktery-
stycznadlafunkcjonowaniaczłowiekajestzdolnośćdokontroliizmianyswoich
zachowań,wtymumiejętnościplanowaniairozwiązywaniaproblemów,kierowa-
niawłasnąuwagą,radzeniasobiezprzeszkadzającymiczynnikami,wykonywania
nowych,trudnychzadań.Udzieci,któremająwiększezdolnościsamoregulacji,
występujemniejszarozbieżnośćmiędzyJarealnymaJapożądanym(Jaideal-
nym,powinnościowym)(Higgins1996).Relacjerodzic–dzieckosązasadnicze
dlabudowaniazintegrowanegoJa,poczuciatożsamości,czylifundamentów
procesówsamoregulacji,atakżemożliwościwyznaczaniaprzezjednostkęcelów
zgodnychzjejJaipotrzebami.Wczesnedoświadczenia,rodzajwięzi,przywią-
zaniadoznaczącejosobywpływająnatworzonereprezentacjerzeczywistości,
pewneszablony,któreselekcjonująorazwyznaczająinterpretacjędoświadczeń
zinnymiludźmi.Wczesneumiejętnościsamoregulacji,strategie,któreewoluują
wwynikuinterakcjizmatką,będąpotemznaczącoidługotrwaleoddziaływaćna
zdolnośćsamorozwojuJa.Oznaczatotakżewpływnaskutecznośćwosiąganiu
ważnychżyciowychcelów,pozytywnegoobrazusiebie,wysokiejsamooceny
(Huflejt-Łukasik2010).Dlajednostkiważnymprocesemjestsamokontrola.
Zdolnośćsamokontrolijakoprzejawwrozwojuosobowościkształtujesię
wwiekuprzedszkolnym.Samokontrolamazłożonycharakteriobejmujekontrolę
poznawczą,motoryczną,odraczaniagratyfikacjiorazumiejętnośćpowstrzy-
mywaniasię.E.Maccoby(1980)wyróżniaczteryrodzajepowstrzymywaniasię,
