Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI.Komponentykognitywne,afektywneibehawioralne…
którychopanowaniezapewniasamokontrolę:powstrzymywaniesięodnatych-
miastowegodziałania,ujawnianiaemocji,szybkiegowyprowadzaniawniosków
idokonywaniawyborówbezrozważaniasytuacji.Dzieciodczwartegorokużycia
zaczynająświadomiesiępowstrzymywać.Wzrastarównowagawdostrzeganiu
sytuacjiipodejmowaniudziałania,atakżezdolnośćodraczaniagratyfikacji,przy
czymwiększązdolnośćodraczaniagratyfikacjimajądziewczynkiniżchłopcy1.
Dziecimiędzyczwartymiszóstymrokiemżyciaanalizująróżneaspektyroz-
wiązania,procesdecyzyjnyprzebiegadłużej,aznaczącowzrastapoprawność
wykonywaniazadania.Natomiastpomiędzypiątymidziewiątymrokiemżycia
znaczącowzrastarównowagawwykonaniuzadań,implikującapoprawność
rozwiązania,atymsamymzadowoleniedziecka.Dziękisamokontrolidziecko
uzyskujepoczuciewłasnejskuteczności(selfefcacy),czyliświadomość,że
potraficośwykonać,apodejmowanedziałaniawywołujązmianywotoczeniu.To
pojęciestałosięważnymelementemwteoriispołecznegouczeniasięsformuło-
wanejprzezA.Bandurę(1977).Mechanizmuczeniasięzostałwniejposzerzony
oposiadaneprzezjednostkęsubiektywneoczekiwaniadotycząceprzyszłych
konsekwencjiwłasnychdziałań.
Ogólnepoczuciewłasnejskutecznościoznaczaaktualneoczekiwaniajednostki
codoosiąganiasukcesówwnowychsytuacjach,aleopartenajejdotychczaso-
wychdoświadczeniach.K.M.Sheldon(2004)uważa,żedoświadczeniasukcesu
lubporażkizprzeszłościwpływająnapoczucieskutecznościwzależnościod
tego,czywcześniejszedoświadczeniajednostkawiążezwłasnąaktywnością,
czyprzypisujesprawstwoinnym.Poczuciewłasnejskuteczności–bardziejniż
poczuciewartości–wyznaczapoziomrealizacjiosobistychcelówwprzyszło-
ści(M.A.MoneiD.D.Baker1995).Możliwośćosiąganiazamierzonegocelu
ipoczuciewłasnejskutecznościtosubiektywneoczekiwaniedanejosoby,że
wkonkretnychokolicznościachudajejsięzachowaćwokreślonysposób.Ludzie
owysokimpoczuciuskutecznościwłasnychdziałańchętniejeksplorująotoczenie,
tworząnowesytuacje,podejmująwyzwaniaiśmielszedziałania,pewniejdążą
doceluitrzymająsięgo.Posiadaniepoczuciasprawstwanawysokimpoziomie
przyczyniasiędoefektywniejszegofunkcjonowaniawróżnegorodzajusytua-
cjachspołecznych,wpływanapodejmowaniedziałań,zwłaszczawsytuacjach
nowych,nieznanychitrudnychdoopanowania.Inaczejmówiąc,towpewnym
sensiebranieodpowiedzialnościzawykonanieczyteżcelowarealizacjadziałania.
Dzieckoodnajmłodszychlatstarasiębyćjednostkąsamodzielną.Niechce
byćwtokuedukacjinajpierwprzedszkolnej,apotemszkolnejuprzedmiotowiane
itraktowanejaksłabsze.Chcemiećpoczuciesprawstwaiwspółdecydowania
owłasnymlosie(Gurycka1990,s.87).Nauczycieleirodziceczęstoobniżają
1
PotwierdzajątobadaniazaprezentowaneprzezMcCabeL.A.iBrooksJ.,Withalittlehelp
frommyfriends?Self-regulationingroupsofyoungchildren,HInfantMentalHealthJournal”2007,
nr28,s.584–605.
