Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
wstęp
przestrzeńedukacyjnawyrażonaworganizacjisaliiinnychpomieszczeńwprzed-
szkolu,bogactwieośrodkówaktywnościikącikówdoróżnorodnychzabaworaz
dostępnośćmateriałów,narzędzi,zabawekczypomocyedukacyjnych(Zwier-
nik1997,Hajnicz1985).Trzecimanalizowanymelementembyłyrelacjemiędzy
dziećmiwgrupieprzedszkolnej,zespołachzadaniowychitutoringrówieśniczy
(Wood1975,1995;Tudge,Rogof1995;Lubowiecka2006,2011).Wmodelach
edukacyjnychważnyjestsposóbopanowywaniaprzezdziecinowychdoświad-
czeń,kontekstpoznawczy,kulturowyispołecznyprocesurozwojuiuczeniasię
(zob.Piaget1969,Wygotski1971,Bruner1978,Langer1975,Wood1995).Dlatego
wczwartymelemenciemodeluuwzględnionosposóbuczeniasiędziecka,wyko-
rzystaniezasobówprzedszkolaka,motywowaniedzieckadopracyorazzakres
jegopodmiotowościiautonomii.
Biorącpoduwagępowyższekryteriaróżnicowaniamodeliedukacyjnych,
możnawyodrębnićdwapodejścia:tradycyjneiholistyczne.Modele–czyliujęcie
tradycyjne(adaptacyjne,funkcjonalne,behawioralne)iujęcieholistyczne(kon-
struktywistyczne,emancypacyjne,krytyczno-poznawcze)–wzajemniesięnie
wykluczają,ajedyniesłużąodrębnymcelomedukacyjnym,społecznym,kulturo-
wym,ekonomicznymiwniektórychwarunkachmogąsięnawzajemwzbogacać.
Filozoficznepodstawywmodelutradycyjnymodwołująsiędo:pozytywizmu,
transmisjikulturowej,naturalizmuifunkcjonalizmu.Wmodelutym,wpisanym
wracjonalnośćadaptacyjnądoświadczaniaświata,napoziomieedukacjiprzed-
szkolnejwartościwywodząsięzperspektywyaksjologicznejdziałaniainstru-
mentalnego,któredajepoczuciestabilnościibezpieczeństwa(Kwaśnica1989,
s.70–78).Rozwójczłowiekajesttraktowanyjakodoskonaleniesięwrolach,które
określakulturaispołeczeństwo.Mechanizmemzmianyrozwojowejwmodelu
tradycyjnymjestpowtarzaniezadańićwiczeń.Praktykaedukacyjna,opartana
behawioryzmie,napoziomieprzedszkolaakcentujedziałalnośćcelową,inten-
cjonalną,kierowanąprzeznauczyciela.Wychowawcadążydoopanowania
rzeczywistościedukacyjnejizredukowaniadominimumtakichstanówrzeczy,
którewymknęłybysięludzkimwpływom,wybierasprawdzonemetodydzia-
łaniaiuczeniesięreaktywnedziecka,czyliHpośladzie”(Klus-Stańska2002).
Dzieckoniemożeponosićodpowiedzialnościzaprocesuczeniasię.Indywidu-
alniepracującywychowanekdziaławkierunkuosiągnięciaceluzarysowanego
przezwychowawcę.Głównąstrategiąedukacjijestnadzorowanieiocenianie
(Waloszek2006,s.116).Nauczycielpełnirolękierownika,którymaorganizować
ikierowaćwszystkimidziałaniamidzieci.Modeltradycyjny,opartynawspiera-
niufunkcjonalno-behawioralnymiadaptacyjnym,wyznaczakonkretnezadania
nauczycielowiprzedszkolawstosunkudodziecka.
Filozoficznepodstawywmodeluholistycznymstanowią:progresywizm,per-
sonalizm,humanizm,teoriakrytyczna.Dzieckowmodeluholistycznymdefinio-
wanejestjakoosobaniepowtarzalna,mającaprawodobudowaniaobrazusiebie,
dorealizacjiwłasnychcelów,jakoHpodmiotwdrodze”
.Dzieckotraktowanejest
