Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UKŁADTRAWIENNY
UWAGIWSTĘPNE
Trzewaobejmująwielkągrupęnarządów,któresłużądozachowania
zarównojednostki,jakigatunku.Ustrójwymagacodzienniepewnej
ilościpokarmóworganicznych(węglowodanów,tłuszczów,białek,wi-
tamin)inieorganicznych(wody,solimineralnych).Pobranezwiązki
służądobudowywzrastającegoorganizmu,doodbudowyzużytychko-
mórekorazdowytwarzaniasubstancjiczynnych,jakenzymy,hormo-
nyitp.Tłuszczeiwęglowodanydostarczajągłównieenergii.Witaminy,
którychorganizmniemożesamwytwarzaćimusijeotrzymywaćzze-
wnątrz,sąsubstancjaminiezbędnymidlaniegoiwrazieichbrakupo-
wstajązaburzeniazwaneawitaminozami.Oddychając,zmieniamy16
razynaminutęokoło500mlpowietrzazawartego(wwiększejilości)
wpłucach.Tądrogądoprowadzanyjestdotkanektlenzawartywpo-
wietrzu,niezbędnydospalaniapobieranychsubstancji.Produktyprze-
mianypokarmówzostająwydaloneczytowpostacikału,czyteżprzez
odpowiedniegruczoły,jakomoczipot,czywreszcieprzezpłucajako
bezwodnikkwasuwęglowego,parawodnaitp.Komórkinaszegoustro-
juzbudowanesągłówniezciałbiałkowychzawierającychazot;część
tegoazotuwydalamywrazzmoczemgłówniewpostacimocznika,
musimyteżcodzieńubytektenuzupełniaćwpostacibiałkawceluza-
chowaniarównowagiazotowej.
Pobieraniesubstancjizeświatazewnętrznego(odżywianieitrawie-
nie),przekształcanieich(przemianapośrednia)iwreszciewydalanie
zustrojuskładnikównienadającychsiędoużytkustanowiistotęprze-
mianymaterii.Znaczenieprzemianustrojowychjestdwojakie,
popierwsze,organizmzdobywamateriałbudulcowyciałaizastępuje
zużyteskładniki,podrugie,tądrogąotrzymujeenergięniezbędną
dozachowaniażycia;przemianamateriijestwięcjednocześnieprze-
mianąenergii,którazpotencjalnejenergiichemicznejpokarmówwy-
twarzaenergięfizjologiczną(mechaniczną,cieplnąitp.).Powyższe
zmianytocząsięworganizmachżywychnatychsamychzasadach,co
iwświecienieożywionym.
Narządy,którepobierająpokarm,przerabiajągoiwydalajączęści
niezużyte,tworzą
układtrawienny
albo
pokarmow
y
;
narządy,
którepowodująprzemianęgazów,pobierająctleniusuwajączorga-
nizmubezwodnikkwasuwęglowego(dwutlenekwęgla),stanowią
układoddechow
y.Wydalaniemoczujestzadaniem
narządów
1
