Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
BIZANTYJSKIRYWALZACHODU–PODSTAWYPOTĘGI
klęskróżnychkoalicji,m.in.zudziałemWęgrówiPolaków,usiłującychratowaćchrześci-
jaństwonaBałkanach.Wszystkietewysiłkizakończyłysięfiaskiem.W1389r.bitwana
KosowymPoluzapoczątkowałaserięklęsksiłchrześcijańskich,poktórejniepowodzenie
spotkałowyprawękrzyżowąZygmuntaLuksemburskiegowroku1396,doszłodoprze-
granejpodNikopolis,wreszciew1444r.nastąpiłaprawdziwakatastrofakoalicjianty-
tureckiejdowodzonejwbitwiepodWarnąprzezpolskiegokrólaWładysławazwanego
odtądWarneńczykiem.Osiemlatpóźniej,w1453r.,przyszłakolejnaKonstantynopol,
ostatnijużbastionchrześcijaństwanaBałkanach.Podczaszdobywaniamiastapoległ
teżostatnicesarzbizantyjskiKonstantynXI(1449-53).
PrawaJustynianaiichdalekosiężnywpływ
cywilizacyjny
Cesarstwobizantyjskieodegrałoistotnąrolęwprzekazywaniuzasadprawarzym-
skiegotradycjieuropejskiej,mimożepodkoniecistnieniacesarstwazachodniegoprawo
podupadłotamwznacznymstopniu.DPosługiwanosięuproszczonymi,anawetprymi-
tywnymi-wporównaniuzprawemklasycznym-pojęciamiprawnymi.Tospłyconeiznie-
kształconeprawo,stosowanewszczególnościodczasupanowaniacesarzaKonstantyna
[ś]określasięwnaucejakorzymskieprawowulgarne.Odpowiadałoonojednakówczes-
nympotrzebompraktycznym.Znajdowałysięwnimrównieżpewneelementy,któreoddzia-
ływałytwórczonarozwójnowożytnegoprawa”
4
.Zewzględunapodziałcesarstwana
wschodnieizachodniedokońcaistnieniategoostatniegoedyktywydawaneprzezjednego
zcesarzybyłyprzesyłanedowiadomościdrugiego,atenmógł,aleniemusiałichwprowa-
dzaćwżycie.Tymczasemwcesarstwiewschodnimfunkcjonowałyszkołyprawapodopieką
państwa,którezastąpiływcześniejszerzymskieDprywatne”stationesposzczególnychjury-
stów.NajważniejszeznajdowałysięwBejrucie(gr.Berytos,łac.Beritus)iKonstantyno-
polu.NapodstawiedoświadczeniaobutychszkółpowstałCorpusIurisCivilis(Zbiórprawa
cywilnego;nazwaużywanaodXVIw.)-wielkakodyfikacjaprawarzymskiegoskładająca
sięzczterechczęści.
Pierwszaczęść-InstitutionesIustiniani(533;Instytucje)-topodręcznikprawarzym-
skiegoadresowanydoDżądnejprawamłodzieży”-cupidaelegumiuventus.Podręcznik,
rzeczdośćniezwykła,miałjednocześniemocśustawy!AutorytaryzmJustynianaspra-
wiał,żewszystko,cokiedykolwieknapisałczywypowiedział,stawałosięprawem,awjego
własnychsłowach:Dcokolwiek[ś]cesarzlistemustanawia,alboporozpoznaniuorzeka,
albowedykcienakazuje,niewątpliwiejestustawą”
5
.WInstytucjachwksiędzeIznajduje
sięwykładniaprawaokreślanegodziśjakocywilne.Ważnadlarozumieniazasadiistoty
prawaeuropejskiegojestksięgaII:Oprawienaturalnym,prawienarodówiprawieobywa-
telskim.Zawieraistotnedodziśdefinicjeprawanaturalnego,prawobywatelskich,prawa
narodówokreślanegowspółcześniejakoprawomiędzynarodowe.DPrawemnaturalnym
-czytamytam-jestto,któregonauczyłanaturawszystkiestworzenia.Albowiemtoprawo
4
M.Kuryłowicz,A.Wiliński,Rzymskieprawoprywatne,Warszawa2013,s.46.
5
InstytucjeJustyniana,tłum.C.Kunderewicz,Warszawa1986,s.18.
