Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII
IMPERIUMIBUDOWNICZYCH,
IARTYSTÓW
Architekturabizantyjska
Architekturabizantyjska,istniejącaprawietysiąclat,swąoryginalnośćzaczęła
kształtowaćjużwIVw.Cechowałasięłączeniemwpływówhellenistycznych,rzymskich
iorientalnych.Swoimzasięgiemobjęłanietylkocesarstwo,lecztakżeArmenię,Gruzję,
SyrięiEtiopię,awokresiepóźniejszympozostająceteżwkręguwpływówBizancjum
krajesłowiańskie,szczególnieBułgarię,SerbięiRuśKijowską.Wszędzietamdziałalność
budowlanabyłainspirowanawzorcamibizantyjskimiwczasachdalekowybiegających
pozaśredniowiecze,praktyczniedoXIXw.,apodniektórymiwzględamidochwiliobecnej.
Śladyjejoddziaływaniamożnawniewielkimstopniudostrzecrównieżwpołudniowej
Polsceinajejdawnychziemiachwschodnich.
DArchitekturabyłatądziedzinąsztuki,wktórejgeniuszartystówbizantyńskich
wypowiedziałsięnajpełniej”
1
.Bizantyjscyarchitekciwznosiliróżnorodneobiektypubliczne,
jakświątynie,fortyfikacjemiejskie,pałaceirezydencje,alepozostałaponichgłówniespora
częśćbudowlisakralnych,natomiastwiększośćstrukturświeckich,szczególnierezydencji
cesarskichoraznależącychdodostojnikówibogaczybizantyjskich,uległazniszczeniu,
zwłaszczapopodbojutureckim.Niekiedytylkoułomkiruinsygnalizująwewspółczesnym
Stambule,żeistniałwtakimczyinnymmiejscuwspaniałyobiekt.Napodstawiedzieła
ProkopiuszaObudowlachmożnajednakodtworzyć,przynajmniejwwyobraźni,ogólny
obrazarchitekturyKonstantynopolasprzedjegoupadkuw1453r.Zawartewtymdziele
opisyukazująnietylkonieistniejącejużdziśkościołyczyklasztory,leczprzedewszystkim
licznebudowleświeckie:fortyfikacje,pałace,termy,nawetprzytułki.Prokopiusznieogra-
niczasięprzytymdoKonstantynopola,opisującarchitekturęmiastprowincjibizantyjskich.
Dzieło,napisanenarozkazJustyniana,stanowinieocenionąwartośćjakodokumentprze-
szłości,azarazembudziżal,żetakniewielemożnadziśporównaćzopisamiProkopiusza.
Ostałysięprzedewszystkimpotężneobwarowaniamiejskie,obiektnajlepiej
zachowanyopróczświątyniHagiaSofia.Pozostałtakżeprawienietknięty,jeślinieliczyć
późniejszychudoskonaleńtureckich,architektoniczniewspaniały,wręczpałacowy,pełen
niezwykłychrzeźbiprzepięknychkolumn,podziemnysystemzaopatrzeniawwodę.
1
J.Kłosińska,Sztukabizantyńska,Warszawa1975,s.14.
