Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚREDNIOWIECZE
28
ka,wypowiadajeponiemiecku.Ludwik,wrazzżołnierzamiKarola,wjęzykuromans.
Przysięgite,przekazaneprzezNithardaiznanejakoSermentdeStrasbourg(Przysięgi
strasburskie)sąpierwszymzachowanymdokumentemjęzykowym,choćjeszczenielite-
rackim.
Romansewoluowaćbędziewnastępnychstuleciach,wykształcająclicznedialekty.
Czynnikgeograficznyniepozostajetubezznaczenia.LiniapodziałuPółnoc/Południe
przebiegawzdłużLoary.Południewykształcaswójjęzyklangued’oc
16
,bogatywdialek-
tyoksytańskie.Strefapółnocnaokazujesięrównieurozmaiconymobszaremjęzyko-
wym.Dialektylangued’oil:anglo-normandzki,pikardyjski,burgundzki,waloński,lota-
ryński,francien(dialektregionuIle-de-France)długozachowująswojąodrębność.
Zupływemczasuzmieniasięichwkładwkształtowaniejęzykaliterackiego.Oilenaj-
bardziejznaneXII-wiecznetekstypisanesąwdialekcieanglo-normandzkim,otyle
wwiekachpóŹniejszychfranciennarzucaswojezasadyitoonstaniesiępodstawąnowo-
czesnegojęzykafrancuskiego.
PółnocnofrancuskijęzykXIIiXIIIw.,wcałymbogactwiewariantówdialektal-
nych,określanyjestjakoancienfran˜ais(starofrancuski).Zachowujeonjeszczewsys-
temiedeklinacyjnymdwaprzypadki.Proceszanikutegotypudeklinacjidoprowadzi
dowykształceniamoyenfran˜ais(średniofrancuskiego),którybędziepodlegałdalszej
ewolucjinaprzestrzeniXIV
,XViXVIw.
Formowaniesięromanstodługotrwałyproces.Jegohistoriawpisujesięwhistorię
podbojówGaliiprzedchrześcijańskiejiwczesnochrześcijańskiej.Byłoichwiele.Dla
kwestiijęzykowejnajistotniejszymokazałasięinwazjawojskJuliuszaCezara,wlatach
58–51przedChr.GalowieszybkoprzyswajająsobiejęzykRzymian.Niejesttojednak
łacinarzymskichmówcówipoetów,leczłacinakupcówiżołnierzy.TołacinaDpierw-
szegokontaktu”,częstoniedokońcazrozumiaładlaGalówideformowanaprzeznich
wwymowie.Pomimotychtrudności,nastałewprowadząoniswójnowyjęzykdoro-
dzinyjęzykówromańskich,awięcwywodzącychsięzjęzykaRzymian
17
.Znamiennym
jest,żeinwazjeludówpółnocnejEuropy–germańskieinormańskie–pozostawiłyzni-
komyśladwjęzykuzromanizowanychGalów
18
.Podobniemałowidocznyjestwpływ
językówceltyckich,mimożeGalowiewywodząsięzplemionceltyckichiichjęzyka-
miwładaliprzedokresemromanizacji.
Średniowiecznyautoriodbiorca
TekstyliterackieXIiXIIw.przeznaczonesąnajczęściejdośpiewanialubrecytowa-
nia.Żonglerzy,minstrele,trubadurzyitruwerzyprezentująswojelubcudzeutworyna
16
WregionachpołudniowejFrancjioc(łacińskiehoc),oznaczaoui(Dtak”).NapółnocodLoaryoui
wymawianejestjakooiliwywodzisięzłacińskiegohociil.
17
Romans(romanz)toprzysłówekwywodzącysięzłacińskiejformyromanice,tłumaczonej:Dnasposób
Rzymian”,DwjęzykuRzymian”.
18
Wpływgermańskichjęzykówwidocznyjestprzedewszystkimnapoziomiesłownictwadotyczącego
sztukiwojennej(zob.współczesneguerre<wehr,garde<ward,heaume<helm).
