Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Bynieśpiewanoonasnieprzyjaznejpieśni”:
chansonsdegeste(pieśnioczynach)
Sąteżipieśniwymykającesiępodanejklasyfikacji:Floovant(kon.XIIw.),sławiąca
dziejesynakrólaChlodwiga,wzruszającaopowieśćoprzyjaŹniAmisetAmile(Amikus
iAmelius;XIw.,zachowanytekstzkoń.XIIw.),czyHuondeBordeaux(HuonzBordeaux;
kon.XIIw.)–pełnabaśniowychwątkówrelacjazwyprawyHuonadokrainOrientu.To
wtejpieśnipojawiasięmotywczarodziejskiegorogukarłaOberona.
37
Wyznacznikiepickości.Światprzedstawiony
Wczesne,awięcnajczystszewswejepickości,chansonsdegestecharakteryzująsięiście
wojskowądyscyplinąmyśliikompozycji.Klarownyukładposzczególnychepizodów
jestwynikiemzastosowanialessy.Spotykanawyłączniewtymgatunkuliterackim,les-
sajestodrębnąjednostkąnarracyjną,złożonązregularnychwersów,najczęściejdzie-
sięciozgłoskowców.Podstawąwyodrębnienialessywtekściejestasonans,definiowany
jakowspółbrzmieniekońcowychsamogłosekwersów.Toonnadajewłaściwyrytm
recytowanejpieśniidecydujeospójnościlessy.
Długośćposzczególnychlessuzależnionajestodrodzajuprezentowanegoepizodu
iwahasięodkilkudokilkudziesięciuwersów.Każdalessastanowiodrębnąmikroprze-
strzeńpoetycką:relacjonujeoddzielnyepizodlubodmiennyaspektjednegoepizodu,co
wpływanaprzejrzystośćnarracji.Przejrzystośćtawynikateżzuporządkowaniawe-
wnętrznejstrukturylessy:wersysąnajczęściejnośnikamisamodzielnychsekwencjitek-
stu.Rzadkiejestzjawiskoprzerzutni.Częstonatomiastpojawiająsiępowtórzenia:po-
cząwszyodanafor,poprzezpowtórzeniawersów,motywów,figurretorycznych,zwrotów
iepizodów,ażdozjawiskatakzwanychlesssymilarnych(laissessimilaires)ilessrównole-
głych(laissesparallèles).Wprzypadkutychostatnichchodzioszczególnątechnikękom-
pozycyjną,wykorzystującąpowtórzeniedlauzyskaniaefektudramatycznego.Lessy
symilarnesąpodwójnymlubpotrójnymwariantemjednejsceny.Takjest,naprzykład,
wPieśnioRolandzie,wlessach83-84-85
30
,opisującychspórRolandazOliwierem.Dra-
matycznaprośbaOliwiera:DDruhuRolandzie,zagrajnatwymrogu!”zdajesięroz-
brzmiewaćtrzyrazy,bopowtarzająkażdaztrzechnastępującychposobieless.Trzyrazy
teżRolandzdajesięodrzucaćtęprośbę.Zdajesię,botaknaprawdętoautorDrozciąga”
scenę,poddajejąswoistemurozszczepieniu,jakgdybychciałdaćwięcejczasubohaterom
napodjęciewłaściwejdecyzji,asłuchaczowizasygnalizowaćtragizmsytuacji.
Lessyrównoległeodwołująsiędoinnegorodzajupowtórzenia:poszczególnelessy
przekazująopisidentycznychdziałań,leczautoramitychdziałańsąróżneosoby
31
.
Pieśnioczynach,przynajmniejtenajwcześniejsze,toliteraturaniezwykleoszczęd-
nawsłowach.Ważnesąwniejfaktyiokoliczności.Mniejważnestająsięretoryka
emocjiikonwencjaestetyczna.Toswoisteubóstwosłowaniejestwynikiembraku
talentuczyznajomościsztukipisaniaprzezautorów.Chodzioskupienieuwagisłucha-
czanaczynachinareakcjachbohaterów.Ciostatni,jakprzystałonarycerzy,walczą,
30
Układlesssymilarnychirównoległychpodajęwedług:LaChansondeRoland,wyd.itłum.J.Short,
Paris1990.
31
Por.lessy48-49-50oraz93-94-95.
