Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚREDNIOWIECZE
30
wania.Kiedymilknieautor,zabieragłosodbiorca.Literaturastajesięrodzajemgry
towarzyskiej,wktórejtekstznajdujesweprzedłużenie.
Miraprofunditas:kontemplacja,słowoimilczenie
Człowiekśredniowieczamaduszęartysty.Znaczyto,żedopoznaniarzeczywistości
dochodzipoprzezkontemplacjępiękna.Dotegorysuwrażliwościodbiorcyodwołuje
sięznacznaczęśćśredniowiecznejliteratury,zwłaszczatapowstałapodwpływemdu-
chowościmonastycznej.
Duchowośćmonastycznatoduchowośćmilczeniaikontemplacji.Porównująclite-
raturęscholastycznąimonastycznądostrzegamy,żepierwszaodwołujesiędoidei
ikonceptów,drugadodoświadczeńegzystencjalnych,dofaktów.Pismascholastyków
sąwynikiemlubprzedłużeniemdysput.Pismamnichów–nauką,pisanąwedługre-
gułysanctasimplicitasiwypływającązmedytacjilubkontemplacji.Istotątejostatniej
jestoglądaniekontemplowanejrzeczywistości.Wprzypadkukontemplacjiestetycz-
nej,spojrzeniekontemplującegojestspojrzeniemoczu,ogarniającymmaterialną
postaćrzeczy.Kontemplacjamistycznaopierasięnaspojrzeniuserca,dosięgającym
tego,czegooczydosięgnąćniemogą.Mistykstajewobectajemnicy,którejdotyka,
alektórejopisaćniepotrafi.Kontemplacjarodzisięwciszy.Jejowocemjestzgodana
milczenie.
Średniowiecznaliteraturajestzapisemkontemplacjiświatawidzialnegoiniewi-
dzialnego.Semblanceisenefiance:to,cosięzdajeito,cojestnaprawdę.Veritecoverte
iveriteaperte:prawdazakrytaiprawdaodsłoniona.Efektemtegodwuwymiarowego
postrzeganiastajesię,napoziomietekstuliterackiego,syntezaleditilenondit:tego,
copowiedzianeiconiewypowiedziane.Syntezasłowaimilczenia.Średniowieczny
tekst,pozbawionyktóregośztychwymiarów,niemiałbyracjibytu.
Średniowiecznasztukapisanianawiązujedoosiągnięćgreckiejirzymskiejstaro-
żytności.Sztukimilczeniaśredniowieczniautorzyucząsięwszkolejudeochrześci-
jaństwa,wyrażającejlenonditprzezkategorięsymbolu.SłowoDsymbol”zawdzięcza-
myGrekom.Ichsumbolonoznaczałznakrozpoznawczy,najczęściejczłonkówtajnego
stowarzyszenia.OdsyłałdoDdrugiejczęści”tejsamej,widzialnej,materialnejrzeczy-
wistości.Średniowiecznysymbol,wychodzącodświatawidzialnego,kierujeuwagę
odbiorcykurzeczywistościtranscendentnej.Nawiązujetymsamymdosemickiego
sposobupojmowaniaznaku,przyswojonegoprzezjudeochrześcijańskąteologię
iliteraturę.
Średniowiecznysymbolstapiasięnajczęściejzalegorią.Jasnerozróżnieniepomię-
dzytymidwomafiguramipojawisiędopierouSchellingaiGoethego.Wskażąonina
odrębnycharakterprzedstawianiarzeczywistościprzezalegorięisymbol:alegoria
oddajerzeczywistośćwsposóbbezpośredni,symbol–wsposóbpośredni.Alegoriapo-
siadacharakterracjonalny,symbol–intuicyjny.Alegoriapełnajestsensuiznaczenia,
symboljestzwierciadłemtegożsensuiznaczenia.Alegoriaodsyładoznaczenia
podwójnego,symbolokazujesięwieloznaczny.Średniowiecznejliteraturzeobcesąte
wszystkierozróżnienia.WPersewalu,Lancelocie,PoszukiwaniuświętegoGraala,Opo-
