Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚREDNIOWIECZE
44
Najejtwórczośćskładająsiękolejno:Lais(ok.1170),Ysopet(pomiędzy1167a1189)
–102przetłumaczonezłacińskiegozbioruAnglo-łacińskiRomulusbajki,wzorowanena
bajkachEzopa–IsopetznaczytuDMałyEzop”orazPurgatoiredesaintPatrice(Czyściec
świętegoPatryka;ok.1189)–adaptacjapopularnejirlandzkiejopowieści.
Największąsławęprzyniosłyjejkrótkiewierszowaneopowieści,określaneprzezsamą
autorkęjakolais.Słowoigatuneksąpochodzeniaceltyckiego
35
.Laioznaczatunajpierw
muzycznąkompozycję,wykonywanąprzezbardówprzyakompaniamencieroty,ana-
stępniepieśńliryczną,przedstawiającącudownewydarzenie.MariedeFranceprze-
kształcigowutwórnarracyjny.Laiprzesta-
niebyćpieśniąistaniesięopowiadaniem.
NiegdyśwydarzyłasięwNormandiiprzygoda–nie-
Zzachowanychokoło30tekstówlais,12
jedenrazoniejpowiadano–przygodadwojga
młodych,comiłowalisięwzajemiztejmiłości
przypisywanychjestMariedeFrance.Te-
umarli.Bretonowieułożyliotympiosenkę.Miano
matykaichwcałościprzynależydomaterii
jejDwojekochanków.Szczeratoprawda,żewNeu-
bretońskiej.Zamysłemautorkijest,jaksa-
strii,którązwiemytakżeNormandią,jestgóranad
mapiszewPrologu,Duwiecznićichwspo-
podziwwysoka–dwojedziecispoczywaujejszczy-
mnienie”:DZnamichwieleiniechcę,by
tu.OngiśustóptejgórykrólPitrówzwielkąmą-
drościąidojrzałąrozwagąkazałwznieśćmiasto;od
poszływzapomnienie”.DPocóżtłumaczyć
mianaswegoludunazwałjePitres.Nazwatazosta-
łacińskiedzieła?”–dodaje–DJużtyluin-
łapotemnazawsze.Miasto,domysąjeszcze;
nychzdążyłosiętymzająć!”.Mariejako
aokolicazwiesięDolinaPitryjska.
jednazpierwszychwpadananowatorski
Królmiałcórkę,pannępięknąidworną,adotego
pomysł,byzapisaćzasłyszaneceltyckie
jedynaczkę;kochałjąimiłowałzcałegoserca.Była
jegotroskąjedyną;nocidzieńbyłprzyniej;ona
opowieściiprzedstawićjedwornejpublice.
jednaumiałagopocieszyćpostraciekrólowej.Wie-
JejLaispisanesąwierszem–ośmiozgło-
lumożnych,coradzibyjąwziąćzażonę,prosiło
skowcem.Sątoutworykrótkie:najdłuższy
onią;alekrólniechciałjejoddaćnikomu,nie
nieprzekracza1200wersów.Każdyznich
umiałsięzniąrozstać.Wielumutomiałozazłe;
przekazujepopularnąceltyckąlegendę.
nawetbliscygozatoganili.
Kiedyusłyszał,żeotymmówią,gniewgozdjąłiża-
Tym,cojełączy,jestmiłośćiwynikające
łość.Zachodziłwgłowę,couczynić,byniktmujej
zniejkomplikacje.Laostic(Słowik)tosub-
niewziął.Powszejziemi,dalekiejibliskiej,podał
telnaopowieśćomiłościdwojgakochan-
wieśćwszystkim,cochcielibyoniązabiegać:on,
ków,stawiającychsiępotajemnie,conoc,
król,uznał,postanowił,żedlazdobyciajegocórki
naspotkanie,każdewoknieswojegopała-
trzebajązanieśćnarękachodmiastaażnaszczyt
góry–niespocząwszyanirazu.
cu.Mężowi,pytającemuoprzyczynębez-
senności,żona-kochankaodpowiada,że
(MariedeFrance:Dwojekochanków(lai),
tłum.A.Tatarkiewicz,[w:]Arcydziełafrancuskiego
upajasięśpiewemsłowika.Byzapewnićjej
średniowiecza,Warszawa1968,s.241.)
spokojnenoce,zazdrosnymałżonekzabija
ptaka.Martwysłowikstajesięsymbolem
irelikwiąmiłościkochanków.
Yonectohistoriakobietyuwięzionejprzezzazdrosnegomężawwieży.Pewnego
dniaodwiedzajątamurodziwyrycerz,przedostającysięprzezoknopodpostacią
35
Wedługmniejrozpowszechnionychteorii,terminlainależałobyraczejwywodzićzłacińskiegolaicus
iodnosićdojęzykaludziniewykształconych.Przezanalogiędosłowaromans,laioznaczałobywięc
najpierwjęzykposługującegosięnimludu,anastępniewszelkiepowstałewtymjęzykukompozycje
(liryczneinarracyjne).
